Macedonian Press Agency: Special News in Greek, 98-03-06

From: Macedonian Press Agency <mpa@philippos.mpa.gr>

Macedonian Press Agency: News in Elot928 Greek Directory

ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ

Θεσσαλονίκη 6 Μαρτίου 1998

ΡΑΜΙΖ ΑΛΙΑ : "ΝΑ ΒΡΕΘΕΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ" (του Δώρη Κυριαζή)

Tην ανάγκη να βρεθεί μια δημοκρατική λύση στο πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου, επισημαίνει ο τελευταίος ο τελευταίος κομμουνιστής ηγέτης της Αλβανίας Ραμίζ Αλία, σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, λίγο πριν την αναχώρησή του από τη Θεσσαλονίκη, όπου υποβλήθηκε σε επιτυχή επέμβαση στο καρδιοχειρουργικό κέντρο του νοσοκομείου "Γ. Παπανικολάου".

Ο κ. Αλία, επικρίνει τη στάση των Ευρωπαϊκών χωρών στο πρόβλημα του Κοσσυφοπεδίου, παρατηρώντας ότι "στα γεγονότα του Κοσσόβου η Ευρώπη αργοπορεί, έτσι ακριβώς όπως και στη Βοσνία". Ενώ εκτιμώντας ότι η κατάσταση στο Κόσσοβο μπορεί να γίνει ακόμη πιο περίπλοκη, από εκείνη της Βοσνίας, σημειώνει ότι η αλβανική κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να συμπαρασταθεί στον αλβανικό λαό που διαμένει στο Κοσσυφοπέδιο.

Αναφορικά με τις τελευταίες εξελίξεις στην Αλβανίας, ο Ραμίζ Αλία θεωρεί ότι "την Αλβανία την κατέστρεψε το καθεστώς Μπερίσα, ο οποίος είχε εγκαταστήσει στη χώρα ένα απολυταρχικό καθεστώς, βασισμένο στον επαρχιωτισμό και το νεποτισμό", ζητά να υποστηριχθεί η σημερινή κυβέρνηση του Φατός Νάνο, για να παταχθεί η διαφθορά, εκφράζει δε την αντίθεσή του στην άποψη ότι όλα τα στραβά της Αλβανίας πρέπει να φορτώνονται στον Ενβέρ Χότζα. "Πάνω του ρίχτηκε πολύ λάσπη. Δεν μπορώ να πω ότι δεν έκανε λάθη. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις δύσκολες καταστάσεις που πέρασε η χώρα", λέει.

Η πλήρης συνέντευξη του τέως προέδρου της Αλβανίας στο Μ.Π.Ε. έχει ως εξής :

-Κύριε Πρόεδρε, δέχεστε τον χαρακτηρισμό "αλβανός Γκορμπατσόφ" που σας απέδωσαν στη δεκαετία του '80; Ποια ήταν η φιλοσοφία των μεταρρυθμίσεων που ξεκινήσατε τότε και δεν προλάβατε ή αργοπορήσατε να ολοκληρώσετε;

-Ο παραλληλισμός που γίνεται είναι αβάσιμος. Μιλάμε για δύο διαφορετικά μεγέθη, δύο διαφορετικές χώρες, για δύο, αν θέλετε, διαφορετικές προσωπικότητες. Αν δούμε τώρα την ουσία, ο ρεφορμισμός του Γκορμπατσόφ ήταν ένας ρεφορμισμός που κατέστρεψε τον σοσιαλισμό. Ήταν ένας ρεφορμισμός που συμφώνησε με τα αιτήματα των υποκινητών του Xuwqo} Πολέμου και τον αντικομμουνιστικό προσανατολισμό του. Ενώ αυτό που εγώ επιδίωξα να κάνω στην Αλβανία αφορούσε μέτρα που απέβλεπαν στη διόρθωση ορισμένων λαθών ή ελλείψεων της σοσιαλιστικής ανάπτυξης της χώρας προκειμένου να εδραιωθούν τα θεμέλια της τότε αλβανικής κοινωνίας και να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις που φαίνονταν να συσσωρεύονται βαθμιαία. Αυτή ήταν εν ολίγοις η διαφορά.

-Ας έρθουμε τώρα στην 20ή Φεβρουαρίου 1991, όταν πλήθος διαδηλωτών γκρέμισε τον ανδριάντα του Ε. Χότζα στην Πλατεία "Σκεντέρμπεη" των Τιράνων. Ήταν πραγματικά μεγάλη επιτυχία η αποφυγή της αιματοχυσίας, η οποία δεν αποφεύχθηκε, δυστυχώς, αργότερα, την άνοιξη του 1997, κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Ποιος, κατά την εκτίμησή σας, κατέστρεψε την Αλβανία;

-Το πρώτο σκέλος της ερώτησής σας συσχετίζει τα όσα θα μπορούσαν να είχαν συμβεί στις 20 Φεβρουαρίου '91 με όσα συνέβησαν κατά τη λαϊκή εξέγερση της άνοιξης 1997. Είναι απόλυτα αληθές ότι με το γκρέμισμα του ανδριάντα του Ενβέρ Χότζα και γενικά με τις αλλαγές που άρχισαν να λαμβάνουν χώρα στα πολιτικά πράγματα της Αλβανίας, υπήρχε το ενδεχόμενο - όχι θεωρητικό, αλλά χειροπιαστό - κοινωνικών εκρήξεων καθώς ένα σύστημα στο οποίο ήταν αφοσιωμένοι εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων, για να μην πούμε η πλειοψηφία του λαού, κατέρρεε δίνοντας τη θέση σε ένα άλλο που εκείνη την εποχή εκπροσωπούνταν από περιορισμένες δυνάμεις. Άρα υπήρχαν οι προϋποθέσεις για πραγματική αιματοχυσία. Εάν εγώ έδινα διαταγή να διαφυλαχθεί το μνημείο πάση θυσία, αυτό θα σήμαινε μακελειό. Εάν εγώ δεν συγκρατούσα την ορμητικότητα των αντιδράσεων που αυθόρμητα και ειλικρινά εκδηλώθηκαν (θυμίζω τις ομάδες των "Εθελοντών του Ενβέρ") μπροστά σ' αυτές τις αλλαγές, στην Αλβανία θα είχαμε αιματηρές συγκρούσεις κατά πολύ πιο εκτεταμένες απ' αυτές της περασμένης άνοιξης. Κι αυτό διότι το 1991 επρόκειτο για αλλαγή κοινωνικών συστημάτων και ιδεολογιών. Το 1997, αντιθέτως, ήταν έκφραση του μίσους των λαϊκών μαζών εναντίον μιας απολυταρχίας (autocracy), εναντίον ενός καταπιεστικού συστήματος που έσπειρε τη διχόνοια στην Αλβανία, τη φτώχυνε, που κατέστρεψε οτιδήποτε θετικό είχε δημιουργήσει ο αλβανικός λαός. Δεν επρόκειτο λοιπόν για συγκρούσεις ιδεολογικής φύσεως, επρόκειτο για ξεσήκωμα ενάντια σε έναν επαρχιώτη απολυτάρχη του είδους του Sali Berisha που κατέστρεψε την Αλβανία. Δεν ξεσηκώθηκε ο λαός ενάντια στο λαό, αλλά ενάντια στην απολυταρχία. Ήταν οι διάφορες συμμορίες που οργανώθηκαν από τη SHIK, την αστυνομία και το στρατό του Μπερίσα που έσπειραν την καταστροφή. Και εννοείται πως σε τέτοιες περιπτώσεις μαζί με τα στεγνά πάνε και τα χλωρά. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, απαντώ απερίφραστα ότι την Αλβανία την κατέστρεψε το καθεστώς Μπερίσα, ο οποίος δεν έφερε τη δημοκρατία στην Αλβανία και μάλιστα ούτε που βάδισε στο δρόμο της δημοκρατικής προόδου, αλλά, αντίθετα, εγκατέστησε, όπως είπα, ένα απολυταρχικό καθεστώς, βασισμένο στον επαρχιωτισμό και νεποτισμό. Επρόκειτο για εξουσία μιας ομάδας, μιας κλίκας ανθρώπων που κατάγονταν από μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή. Το κράτος αυτό μετατράπηκε σε μέσο εμπλουτισμού της κυβερνώσας κλίκας με δύο κυρίως τρόπους: με τη σπατάλη της δημόσιας περιουσίας μέσω των ιδιωτικοποιήσεων που φτώχυναν το λαό και κατέστρεψε όλη την αλβανική oijomol_a που πουλήθηκε για πέντε φράγκα μόνο και μόνο να πλουτίσουν κάποια άτομα που ναι μεν πήραν τα εργοστάσια αλλά κανένα απ' αυτά δεν λειτούργησε. Για να φτάσουμε στις πυραμίδες που, εκτός των άλλων, προκάλεσαν μεγάλο κακό στον αλβανικό λαό γιατί τον έμαθαν να μην εργάζεται, δημιούργησαν την εντύπωση ότι η ζωή μπορεί να κερδηθεί με το καθισιό, ότι τα χρήματα έρχονται από τον ουρανό, χωρίς επενδύσεις, χωρίς κόπους. Υπάρχει όμως χώρα στον κόσμο που να μην παράγει και να επιβιώνει; Στην ουσία στην Αλβανία κανένας δεν εργάζεται διότι η βιομηχανία είναι ανύπαρκτη, η γεωργία έχει οπισθοδρομήσει στις πρωτόγονες μορφές της. Γι' αυτό και πιστεύω ότι η νυν κυβέρνηση θα χρειαστεί να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για την αλλαγή αυτής της νοοτροπίας, προκειμένου να μπει μια τάξη και να ξανακινηθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του λαού. Και δεν εννοώ μόνο τους διανοουμένους αλλά όλο το λαό. Ας πάρουμε φερ' ειπείν τους μετανάστες. Αποτελούν τεράστια βοήθεια για την αλβανική οικονομία. Εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια - καρπός του ιδρώτα τους φτάνουν κάθε χρόνο στην Αλβανία. Εάν αξιοποιηθούν αυτά τα ποσά σε παραγωγικές επενδύσεις η Αλβανία θα προοδεύσει και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς. Και θα προκόψει όχι διακονεύοντας από τους άλλους αλλά με τον ιδρώτα των παιδιών της.

-Είσαστε δηλαδή αισιόδοξος για την κυβέρνηση Νάνο. Βλέπετε με εμπιστοσύνη το έργο της;

-Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ότι η παρούσα κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες δυσκολίες, θα πρέπει όμως να παραδεχτούμε ότι οι μεγάλες αυτές δυσκολίες δεν προέκυψαν σήμερα. Η κυβέρνηση αυτή αξίζει να υποστηριχτεί ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στα αιτήματα του λαού. Πιστεύω επίσης ότι είναι ανάγκη να επιδείξει αρκετό ρεαλισμό προκειμένου να πείσει και το λαό και τη διεθνή κοινότητα ότι η πρόοδος και η ανάπτυξη θα έρθουν μόνο μέσω μιας μεταβατικής περιόδου. Υπάρχει διαφθορά. Πρέπει να παταχθεί. Και δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Το ίδιο και το λαθρεμπόριο. Πού είναι τα άτομα αυτά; Κανένας δεν μπορεί να φέρει εμπόδια στην εφαρμογή του νόμου. Στην σημερινή αλβανική πολιτική σκηνή προσωπικά δεν βλέπω άλλη δύναμη που θα μπορούσε να προσφέρει μια εναλλακτική λύση απ' ό,τι η ευρεία συμμαχία των προοδευτικών δυνάμεων που απαρτίζουν την παρούσα κυβέρνηση. Επανέρχομαι στα γεγονότα της περασμένης άνοιξης και στην περίφημη αντίθεση βορρά - νότου που τόσο πολύ διαλαλούσε την εποχή εκείνη ο Μπερίσα. Τι πιστεύει για το ζήτημα αυτό ο καταγόμενος από τη Σκόδρα, μητρόπολη του αλβανικού βορρά, Ραμίζ Αλία;

-Για μένα η αντίθεση αυτή είναι τεχνητή, διότι την τελευταία πεντηκονταετία - για να μην πάμε στα χρόνια της εθνικής αναγέννησης - ο αλβανικός λαός έχει έντονα καλλιεργήσει το αίσθημα της εθνικής ενότητας. Ο βόρειος και ο νότιος ενώνονταν από πολλά κοινά στοιχεία. Ο Μπερίσα, όπως είπα ακολούθησε μια επαρχιώτικη πολιτική, μια πολιτική διχόνοιας δημιουργώντας μια πολύ αρνητική εικόνα της διακυβέρνησης της χώρας. Χρησιμοποίησε τον επαρχιωτισμό και τον νεποτισμό τοποθετώντας σε σημεία-κλειδί της κρατικής μηχανής ανθρώπους από την α ή τη β επαρχία. Δημιούργησε έτσι την εντύπωση ότι ορισμένες περιοχές του βορρά επιβάλλονται στις υπόλοιπες. Πρόσθεσε σ' aut\ τη μετριότητα των ανθρώπων αυτών, για να μην πω την αμάθεια. Όμως η λαϊκή εξέγερση του 1997, όσο παράδοξο και αν φανεί, έδειξε το αντίθετο, έδειξε την ενότητα του λαού. Διότι δεν εξεγέρθηκε ο βορράς εναντίον του νότου και ούτε ο νότος εναντίον του βορρά. Ο Μπερίσα προσπάθησε να στείλει στο νότο τους μισθοφόρους του αλλά εκείνοι δεν πολέμησαν εναντίον του λαού. Πάρτε αν θέλετε τα τελευταία γεγονότα. Προσπάθησε να εξεγείρει τη Σκόδρα για να δημιουργήσει αυτή τη φορά την εντύπωση ότι ο βορράς ξεσηκώνεται ενάντια στο νότο. Όμως και τα λίγα στοιχεία που έβγαλε στους δρόμους της Σκόδρας απομονώθηκαν εντελώς από το υπόλοιπο του λαού της πόλης. Το ίδιο συνέβη και στις άλλες βόρειες περιοχές της χώρας. Συνεπώς, πάντοτε τα όνειρα τέτοιων ατόμων που ονομάζονται επαρχιώτες βασίζονταν στις φατρίες. Είναι όμως σίγουρο ότι θα αποτυχαίνουν πάντα...

-Ένα από τα κύρια και πολύ λεπτά ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η αλβανική κυβέρνηση είναι και εκείνο του Κοσσυφοπεδίου. Ποια είναι η άποψή σας υπό το ως και των τελευταίων εξελίξεων; Ποια θα μπορούσε να είναι η καλύτερη δυνατή λύση του προβλήματος;

-Θα είμαι λιγάκι επικριτικός στο σημείο αυτό. Πιστεύω ότι η Ευρώπη στα βαλκανικά ζητήματα υπήρξε πάντα αργοπορημένη. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δημιούργησαν τη Γιουγκοσλαβία στις αρχές του αιώνα, μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι βάσει των αρχών της αυτοδιάθεσης των λαών και της επιθυμίας τους, αλλά βάσει των συμφερόντων που είχαν στην περιοχή. Μου φαίνεται πως την ίδια τακτική, δηλαδή τη διαφύλαξη των δικών τους συμφερόντων και όχι των λαών, προσπάθησαν να εφαρμόσουν στα χρόνια '90-'91 όταν είχαμε τα γεγονότα της Σλοβενίας και της Κροατίας. Θα θυμόσαστε ότι τότε κυκλοφόρησαν πολλοί χάρτες, ο Λόρδος Κάριγκτον πρότεινε διάφορες λύσεις διότι ήθελε να εναρμονίσει πρωτίστως τα συμφέροντα των μεγάλων κρατών και όχι τόσο τα συμφέροντα των λαών. Λησμόνησαν ότι οι λαοί δεν βρίσκονται πια στις αρχές του αιώνα. Άρχισε ο πόλεμος της Βοσνίας, ο οποίος στοίχισε 250.000 νεκρούς. Όμως και στα γεγονότα του Κοσσυφοπεδίου φαίνεται να αργοπορεί η Ευρώπη έτσι ακριβώς όπως και στη Βοσνία. Και πάλι, σε σχέση με το Κόσσοβο, η συζήτηση επικεντρώνεται στο να βρεθούν εκδοχές που αρέσουν στη Ρωσία, τη Γερμανία, την Αγγλία, τη Σερβία κλπ. και όχι στο πώς να επιλυθεί δίκαια το εθνικό πρόβλημα των Αλβανών που αποτελούν το 90% του πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου. Το Κόσσοβο υπήρξε ένα από τα οκτώ συστατικά στοιχεία της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Οι άλλοι απέκτησαν την ανεξαρτησία, παρότι μικρότεροι, όπως στην περίπτωση του Μαυροβουνίου ή των Σκοπίων. Οι Κοσσοβάροι όμως; Γιατί; Διότι επικρατεί ακόμα η παλιά νοοτροπία επίλυσης των ζητημάτων σύμφωνα με τις επιθυμίες του ενός και του αλλουνού και όχι με τα συμφέροντα του λαού. Στο Κόσσοβο εξαντλούνται επικίνδυνα τα αποθέματα υπομονής. Κι αυτό καθιστά τα πράγματα ιδιαιτέρως επικίνδυνα και η Ευρώπη πρέπει να έχει συνείδηση του ότι μπορεί να βρεθεί μπροστά σε μια κατάσταση αρκετά πιο περίπλοκη απ' ό,τι εκείνη της Βοσνίας εάν δεν παρέμβει εγκαίρως και ορθά για να αποκαταστήσει τα δικαιώματα των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο αλλά και στα Σκόπια. Όσο για την αλβανική κυβέρνηση δεν μπορεί παρά να συμπαρασταθεί στον αλβανικό λαό που διαμένει στα δικά tou εδάφη στο Κόσσοβο. Δηλαδή να σεβαστούμε τη βούληση του λαού ο οποίος πρέπει να είναι ελεύθερος και ανεξάρτητος. Κανένας δεν μπορεί να παρακάμψει το αίτημα αυτό του λαού του Κοσσυφοπεδίου. Οι Αλβανοί δεν είναι για πόλεμο, δεν θέλουν τη βία, διότι γνωρίζουμε καλά τα όσα υποφέραμε από τους πολέμους, τη βία, την τρομοκρατία των άλλων. Γι' αυτό και επιδιώκουμε μια δημοκρατική λύση, Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα επιτρέψουμε να μας καβαλικέψουν οι άλλοι.

-Πιστεύετε ότι η επαναφορά του καθεστώτος διευρυμένης αυτονομίας θα ικανοποιούσε για την ώρα τους Κοσσοβάρους;

-Έχουν ζητήσει με δημοψήφισμα την ανεξαρτησία τους. Θέλουν να είναι ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο κράτος, έξω από τη δικαιοδοσία της Σερβίας. Εγώ δεν μπορώ να πρεσβεύω τίποτα διαφορετικό από το αίτημα του δημοψηφίσματός τους. Το πώς θα φτάσουμε μέχρι εκεί είναι άλλο ζήτημα.

-Σε λίγες μέρες θα επισκεφτεί επίσημα την Ελλάδα ο αλβανός πρόεδρος κ. Μεϊντάνι. Πώς βλέπετε να εξελίσσονται οι διμερείς σχέσεις;

-Νιώθω χαρούμενος που οι αλβανοελληνικές σχέσεις έχουν μπει σε αίσιο δρόμο και αναμφίβολα η επίσκεψη Μεϊντάνι θα ανοίξει νέες προοπτικές ανάπτυξής τους. Είπα και πρόσφατα ότι ο αλβανοελληνικός παράγοντας και η φιλία των δύο χωρών έχουν σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα και την Αλβανία αλλά αποκτούν μεγάλο βάρος και για όλα τα Βαλκάνια. Διότι οι δύο λαοί μας έχουν αρχαίες παραδόσεις φιλίας μεταξύ τους. Πρέπει να ξεχαστούν και να αποκλειστούν εντελώς τα σημεία τριβών μεταξύ των δύο χωρών που στην ουσία ποτέ δεν προήλθαν από τους ίδιους τους λαούς μας. Στην ιστορία χιλιετηρίδων των σχέσεών μας δεν γνωρίζω περιπτώσεις πολέμων μεταξύ των δύο λαών. Γνωρίζω από τα μαθητικά μου χρόνια την ελληνική ιστορία, με γοήτευε πάντα η ελληνική μυθολογία, η ελληνική ποίηση, η τέχνη, η επιστήμη και γενικά ο πολιτισμός. Δε βρίσκω λοιπόν κανένα σημείο τριβής των συμφερόντων του ελληνικού και αλβανικού λαού. Στις μέρες μας ο ελληνικός λαός συμπαραστέκεται στον αλβανικό. Ανέφερα προηγουμένως τις χιλιάδες αλβανών μεταναστών που βρίσκονται στην Ελλάδα και αποτελούν τεράστια βοήθεια για την Αλβανία. Κι αυτή είναι μια άμεση βοήθεια που η Ελλάδα παρέχει στην Αλβανία. Πιστεύω ότι η αλβανική κυβέρνηση και ο αλβανικός λαός εκτιμάνε ιδιαιτέρως το γεγονός αυτό όπως πιστεύω επίσης ότι το εκτιμά και η ελληνική κυβέρνηση η οποία βλέπω να προσπαθεί να νομιμοποιήσει και ρυθμίσει με τον καλύτερο τρόπο τα προβλήματα των αλβανών μεταναστών.

-Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη δημοσίευση του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου". Σε πρόσφατη συνέντευξή σας δεν αποδέχεστε την ιδέα ότι ο σοσιαλισμός κατέρρευσε ολοκληρωτικά και οριστικά. Τι εννοείτε με αυτή τη θέση σας; Είναι επίκαιρος ο Μαρξ;

-Δεν αρνούμαι το ότι ο σοσιαλισμός υπέστη βαρύ χτύπημα και ότι ανατράπηκε σε μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών χωρών. Είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί. Μπορούμε όμως να πούμε ότι με όσα συνέβησαν πήρε τέλος η κομμουνιστική ιδεολογία, πήραν τέλος οι ιδέες του Μαρξ, πήραν τέλος οι επιδιώξεις των ανθρώπων για κοινωνική δικαιοσύνη, κλπ., κλπ.; Ακριβώς με αυτή τη θέση δεν συμφωνώ. Πιστεύω ότι παρά την ήττα που υπέστη ο σοσιαλισμός, δεν pa}ei να είναι μια εμπειρία με τα θετικά και αρνητικά της. Μπορώ όμως να πω ότι τα ανθρώπινα ιδανικά για πιο δίκαιη κοινωνία παραμένουν, όπως δεν μπορώ να πω ότι ο σοσιαλισμός απέτυχε επειδή ο Μαρξ είναι πια ξεπερασμένος ή οι ιδέες του είναι κενές περιεχομένου. Μπορεί να υπάρχουν ιδέες του που χρειάζεται να αναθεωρηθούν, άλλες που είναι πια παρωχημένες, παρ’ όλα αυτά ο Μαρξ παραμένει ένας φιλόσοφος από το έργο του οποίου οι άνθρωποι μπορεί να αντλήσουν ακόμη και σήμερα χρήσιμα διδάγματα. Τι θα γίνει στο μέλλον; Εδώ έγκειται το μεγάλο πρόβλημα. Και για να απαντηθεί το ερώτημα είναι ανάγκη να μελετήσουμε και τα επιτεύγματα και τα λάθη που εμφάνισε ο σοσιαλισμός στην πορεία του. Και θεωρητικά και πρακτικά. Πάντως ο κόσμος βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή και αναζητήσεις. Οι αναζητήσεις αυτές αφορούν και τον Μαρξ.

-Γράφει απομνημονεύματα ο Ραμίζ Αλία; Αν ναι, υπάρχει κάτι που θα ήθελε να είχε κάνει διαφορετικά στη ζωή του, υπάρχουν κάποιοι από τους οποίους θα ήθελε να ζητήσει συγγνώμη;

-Έχω γράψει και δημοσιεύσει κατά καιρούς και με διάφορες ευκαιρίες. Δεν δεσμεύομαι αν θα γράψω ή δεν θα γράψω. Πάντως η γραφή με γοητεύει πολύ. Όσον αφορά τη μετάνοια, στη ζωή κάθε ανθρώπου υπάρχουν αναμφίβολά σημεία και στόχοι που μπορεί να λάθεψε ή να μην πραγματοποίησε. Για το αν πρέπει να ζητήσω συγγνώμη από κάποιον, σας λέω ειλικρινά ότι δεν έχω κάνει τίποτα σε βάρος άλλων. Υπ' αυτή την έννοια, πιστεύω ότι μπορεί να γίνει λόγος για ανθρώπινα λάθη που είναι αναπόφευκτα για τον καθένα. Δεν μπορώ να πω ότι έκανα λάθη σε βάρος του λαού μου, λάθη που θα εμπόδιζαν την πρόοδό του, την οικονομική του ανάπτυξη. Όλη τη ζωή μου την αφιέρωσα στο λαό μου, στα συμφέροντα του, στην πολύπλευρη ανάπτυξή του. Μπόρεσα να κάνω όσα θα ήθελα να κάνω; Φυσικά όχι. Και θα ήταν ελαφρογνωμία αν ισχυριζόμουν το αντίθετο. Γιατί στο κάτω-κάτω της γραφής οι μετέπειτα και σημερινές εξελίξεις οφείλονται και σε κάποια λάθη μας. Όμως δεν μπορώ να συμφωνήσω και με την τάση που έχει γίνει της μόδας τελευταία όλα τα στραβά του παρόντος να τα φορτώνουμε στο παρελθόν, να τα φορτώνουμε στον Ενβέρ Χότζα γιατί βαστάει. Πάνω του ρίχτηκε πολύ λάσπη. Δεν μπορώ να πω ότι δεν έκανε λάθη. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις δύσκολες καταστάσεις που πέρασε η Αλβανία...

-Με τι αισθήματα αναχωρείτε από την Ελλάδα;

-Αναχωρώ από τη Θεσσαλονίκη, την ελληνική γη, τη Μακεδονία, με αισθήματα ευγνωμοσύνης, ιδίως προς το ιατρικό προσωπικό για την επιτυχή χειρουργική επέμβαση και την πολύ φιλική του στάση, καθώς και προς τις ελληνικές αρχές που φάνηκαν ιδιαίτερα φιλικές μαζί μου. Αναχωρώ ευχόμενος να επιστρέψω ξανά, για να μπορώ να βλέπω όσο πιο συχνά την Ελλάδα, την πρόοδο του λαού της και βεβαίως της φιλίας των δύο χωρών.

Complete archives of the Macedonian Press Agency bulletins are available on the MPA Home Page at http://www.mpa.gr/ and on the U.S. mirror at http://www.hri.org/MPA/