Οι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι Ρωμιοί της σύγχρονης Τουρκίας

του Βλάση Αγτζίδη

Το φαινόμενο των εξισλαμισμών χαρακτήρισε όλο τον ελληνικό χώρο την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης. Εκατοντάδες χιλιάδες υπήρξαν οι Ελληνες που μετεστράφησαν από το Χριστιανισμό στο Ισλάμ από την Ηπειρο μέχρι την Καππαδοκία και από την Κύπρο μέχρι τον Πόντο. Στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας εμφανίστηκε και το φαινόμενο των Κρυπτοχριστιανών.

Σήμερα στην Τουρκία υπάρχουν τέσσερεις ελληνόφωνες μουσουλμανικές ομάδες: η κρητική, η μακεδονική, η ποντιακή και η κυπριακή. Οι δύο πρώτες ομάδες προήλθαν από την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923. Η κρητική ομάδα (οι οποία αποκαλείται "τουρκοκρητική") είναι εγκατεστημένη στα δυτικά μικρασιατικά παράλια. Σε μεγαλύτερη πυκνότητα βρίσκεται στην περιοχή Αϊβαλιού και Μοσχονησίων Υπάρχουν επίσης Κρήτες μουσουλμάνοι εγκατεστημένοι στη Συρία (χωριό Χαμηδιέ) καθώς και στη Λιβύη. Οι ελληνομακεδόνες μουσουλμάνοι (Βαλαάδες) εντοπίζονται σε χωριά της Κωνσταντινούπολης και στην περιοχή Ικονίου. H κυπριακή, που βρίσκεται στην περιοχή της Αττάλειας, εμπλέκεται στην ελληνοτουρκική ρήξη της Κύπρου. Η ποντιακή, στα πλαίσια της οποίας εντάσσεται και η κρυπτοχριστιανική ομάδα, βρίσκεται μακρύτερα και ιστορικά έχει εμπλακεί ελάχιστα στη σύγκρουση του ελληνικού έθνους-κράτους με το τουρκικό.

Ο ελληνικός πληθυσμός του Πόντου πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν: 696.495 (Ορθόδοξοι), 190.000 (Μουσουλμάνοι), 43.000 (Κρυπτοχριστιανοί). Η πρώτη ελληνική ομάδα, όπως είναι γνωστό, ανέπτυξε το κίνημα για δημιουργία δεύτερου ελληνικού κράτους στον Πόντο και υπέστη τη φοβερή γενοκτονία από τους νεότουρκους και στη συνέχεια από τους Κεμαλικούς Τούρκους με 353.000 θύματα. Οι άλλες δύο ομάδες παρέμειναν στην περιοχή υφιστάμενες την, μετά το '22, πολιτική αφομοίωσης του τουρκικού εθνικισμού.