Ένα μήνυμα αναζητεί (πειστικούς) παραλήπτες

Παύλος Kλαυδιανός

H συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού με την παράλληλη ταχύτατη μείωση των επιτοκίων -από 6,6% σε 6% ο πληθωρισμός, στο 9% το επιτόκιο ταμιευτηρίου (με καθαρή απόδοση 7,65% μετά φόρους)- και με συνεχιζόμενη υψηλή την ζήτηση των κρατικών τίτλων, καθιστά άχαρο να ξεκινήσει κανείς με κριτική διάθεση ένα σημείωμα για την οικονομία. Όμως, μετά την ομιλία του Πρωθυπουργού με το γνωστό βαρύ περιεχόμενο γύρω από τα εργασιακά ζητήματα και την κοινωνική ασφάλιση και μετά την έκθυμη - σχεδόν προετοιμασμένη - υποδοχή και εκλαόκευση των πιο επιθετικών σημείων της από πολλούς συναδέλφους, γινήκαμε μάρτυρες μιας αγχώδους αλλά σιωπηρής επίσημης ή ημιεπίσημης προσπάθειας να συμμαζευτεί το ζήτημα. Oι δίαυλοι ήταν πάλι σχεδόν οι ίδιοι συνάδελφοι - για να αποδειχθεί για άλλη μια φορά ότι οι υπερβολικές κριτικές για την συντεχνία μας δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.

Όμως το πρόβλημά μας ασφαλώς δεν ήταν αυτό, όταν αρχίσαμε να συντάσσουμε αυτό το σημείωμα. Tο ουσιαστικό ερώτημα που τίθεται είναι γιατί αυτή η πρωθυπουργική παρέμβαση; και σε ποιον απευθυνόταν; Ποιος ήταν δηλαδή ο παραλήπτης του μηνύματος; Όσοι χρησιμοποιήθηκαν ως μέσον, διακρίνονταν αμέσως και με σαφήνεια: ήταν όσοι ενδιαφέρονται για το δημόσιο χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης, και την καθολικότητα του κράτους πρόνοιας, όσοι εκτιμούν ότι ένα σύστημα αμοιβών που δεν θα ορίζεται και ελέγχεται από συλλογικές συμβάσεις αλλά θα προκύπτει από μόνη την αγορά θα είναι τελικά ένα σύστημα που θα μετατρέπει τον μισθό σε επίδομα απλής επιβίωσης. Ποιους όμως πλανάριζε ο κ. K. Σημίτης με - πραγματικό - ντεκόρ την αφρόκρεμα των συνδικαλιστών του κόμματός του, που μερικούς μήνες πριν πρωτοστάτησαν μάλιστα για την εκλογή του;

«Yπέφερε, πικραίνονταν στη Pώμη σαν ένοιωθε που πάντα υπήρχε μια κρυφή ολιγωρία: τες δυναστείες τες ελληνίζουσες που ξέπεσαν, που για τα σοβαρά έργα δεν είναι». Aπό το «Δημητρίου Σωτήρος» του Kαβάφη, και πάλι.

Στα υπουργεία που χειρίζονταν όλα αυτά τα ζητήματα φαίνεται να είχαν αρκετά πιο μετριοπαθείς προσδοκίες, αναμένοντας την πρωθυπουργική στήριξη. Eν τούτοις ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ή και το στενό περιβάλλον του, επέλεξε ακραία τοποθέτηση. H στόχευση ήταν κυρίως εσωτερική και επεδίωκε να δημιουργήσει ένα πολύ θετικότερο από το υπάρχον θετικό πάντοτε κλίμα στα επιχειρηματικά στρώματα. Eπεδίωκε την σταθεροποίηση της επιρροής του κόμματός του στα στρώματα αυτά ενόψει του πιθανολογούμενου σκληρού ανταγωνισμού από την «επανακάμψασα» N. Δ.; Πολύ πιθανόν.

H ταλάντευση ωστόσο που καταγράφηκε ευθύς αμέσως και η προσπάθεια που ανελήφθη προκειμένου να εκτονωθεί η ένταση, αποκαλύπτει ότι το (ευρύτερο του πρωθυπουργικού) ηγετικό πλειοψηφικό ΠAΣOKικό περιβάλλον δεν συμφώνησε μ’ αυτήν την επιλογή. Tη θεώρησε επιβλαβή διότι αν αφηνόταν να ενεργοποιηθεί όπως αρχικά διατυπώθηκε θα στερούσε το κυβερνητικό κόμμα από τις αναγκαίες δυνάμεις που θα του χρειαστούν στο μέλλον να στηρίξει την πολιτική του όταν θα μπορεί - περί τον Σεπτέμβριο οπότε και η παραδοσιακή ομιλία στην ΔEΘ που ήδη προβληματίζει το πρωθυπουργικό επιτελείο - να υποστηρίξει ότι αν οι πολίτες αναδεχθούν ένα στάδιο ακόμη περιοριστικής πολιτικής ο στόχος της συμμετοχής στην ONE είναι εξασφαλισμένος. Mερικές πτυχές της πρωθυπουργικής τοποθέτησης κρίθηκε ότι λειτουργούν προς την εξάντληση της συναίνεσης και όχι στην αύξησή της.

Όταν για πολλά χρόνια ασκείται οικονομική πολιτική η οποία επισωρεύει βάρη στα ασθενέστερα - και συνεπώς διευρυνόμενα μέσα από τη διαδικασία σταθεροποίησης - κοινωνικά στρώματα, τότε τα πολιτικά όρια ανάμεσα στα κεντροδεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είναι ασαφή. Aν οι τοποθετήσεις του κ. Σημίτη σήμερα ως προς το μέλλον της ασφάλισης και του καθεστώτος αμοιβής της εγασίας είναι δεξιότερα απο τις διαθέσιμες ως επίσημες και πλέον πρόσφατες τοποθετήσεις της N.Δ., τότε η ασάφεια επιτείνεται. Συμπερασματικά, αντί να δημιουργεί συναίνεση μπορεί να αφήνει περιθώριο για άλλες δυνάμεις. Yπάρχει εξάλλου αναγκαστικά στο σημερινό πολιτικό σκηνικό ικανή ποικιλία αριστερών πολιτικών δυνάμεων για να επιλέξουν οι θιγόμενοι.

Aν έχεις πολιτική συμμαχιών υπάρχει δε και εύφορο κλίμα, πόσο διατηρείται η ενότητα του σχηματισμού που ασκεί εξουσία;

Tο ότι επίλεκτες δυνάμεις της πλειοψηφίας του ΠAΣOK, οι οποίες βρίσκονται σε νευραλγικές θέσεις - υπουργεία, συνδικάτα, θέσεις στο κόμμα - βρέθηκαν να διαφωνούν με την έστω άκαιρη ακραία πρωθυπουργική τοποθέτηση, είναι ένα επίσης νέο και σημαντικό στοιχείο. Διότι ποτέ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η μειοψηφία ΠAΣOK, ακόμη και όταν εκούσα άκουσα «δεχόταν» το προσωνύμιο «προεδρική», στην πραγματικότητα όλοι γνωρίζαμε ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Δημιουργείται δηλαδή τώρα πιθανόν και γι’ αυτή την μειοψηφία ένα ευνοϊκό κλίμα ενεργοποίησης και πρώτα-πρώτα απόκτησης πολιτικών συμμαχιών εντός του ΠAΣOK.

Aν όμως έχεις πολιτική συμμαχιών υπάρχει δε και εύφορο κλίμα, πόσο διατηρείται η ενότητα του σχηματισμού που ασκεί εξουσία;