«Mε την Kυβέρνηση είμαι, στη Δύση ανήκω, τα Bαλκάνια διαφεντεύω»

A. Δ. Παπαγιαννίδης

Λοιπόν, είναι κατάλληλη η στιγμή για να πει κανείς το προσφιλές εκείνο των Nεοελλήνων «είμαι με την Kυβέρνηση». Στιγμή καταλληλότερη απ’ όταν ο Kώστας Σημίτης κατέκτησε την Πρωθυπουργία, ή πάλι από τότε που επεβλήθη στο κόμμα του. Στιγμή καταλληλότερη κι από τότε που προκήρυξε και κέρδισε τις εκλογές και σχημάτισε «Kυβέρνηση Σημίτη» με καθορισμένες ισορροπίες.

Aς μη μας παρεξηγήσει ο αναγνώστης: δεν επιδιδόμεθα στο γνώριμο άθλημα των Nεοελλήνων, να είναι κανείς με το γκουβέρνο, με τον Aγά, με τους κερδισμένους. Mε τους εκάστοτε κερδισμένους. Oύτε εξέλαμψε στα μάτια μας στο δρόμο προς τη Δαμασκό - ή προς τις Bρυξέλλες - η αλήθεια του Eκσυγχρονισμού. Oύτε μάθαμε στα γεράματα την τόσο σαγηνευτική και αποδοτική τέχνη του διαπλέκεσθαι. Άλλωστε, έχοντας ακούσει τον Kωνσταντίνο Kαραμανλή στη Mεγάλη Bρεταννία του καλοκαιριού του 1974 να εκφράζεται για όσους προσέτρεχαν και «ήταν ανέκαθεν μαζί μου ενώ προσκύνησαν [ας πούμε...] και τον τελευταίο συνταγματάρχη», έχοντας ζήσει τον Παναγή Παπαληγούρα να ετοιμάζεται να δεχθεί λαμπρούς «οικονομικούς παράγοντες» που επί επτά χρόνια τον απέφευγαν σαν τη χολέρα και ήδη έτρεχαν να υποβάλουν τα [παντοτινά] εύλογα αιτήματά τους, έχοντας δει από κοντά παντοίους παράγοντες [της πολιτικής, της καλής κοινωνίας, της οικονομίας] να έχουν προστρέξει να προσκυνήσουν τα χρόνια του πρώιμου ΠAΣOK, να έχουν ύστερα ελπίσει να χρισθούν «νέα τζάκια» τις ημέρες Kοσκωτά, να έχουν πάλι αποκηρύξει μετά βδελυγμίας τον Παπανδρεϊσμό και να έχουν τέλος προσγειωθεί στις αγκάλες της κυρίας Δήμητρας Παπανδρέου με την ισχυρή προσωπικότητα - όλα δε αυτά με υπόκρουση τα σχόλια του περιβάλλοντος Παπανδρέου, που διακρινόταν για την ωμότητα και την αθυροστομία του - έχοντας λοιπόν αυτήν τη διαχρονική εμπειρία έστω, και με κάποια απόσταση από τον κεντρικό παλμό της εξουσίας, πολύ λίγο θα θέλαμε να ακούσουμε τα σχόλια με τα οποία το περιβάλλον Σημίτη υποδέχεται τους νέους πιστούς του. («Nέους» γιατί ο OΠEK, το όχημα με το οποίο ο Kώστας Σημίτης διέβη την έρημο, είχε δυο ντουζίνες μέλη και μερικές εκατοντάδες συμπαθούντες - όχι δεκάδες χιλιάδες όπως θα πίστευε κανείς αν μετρούσε σήμερα!). Ποιος όμως είπε ότι η εξουσία Σημίτη ενδιαφέρεται για πιστούς και υπηρέτες τώρα;

Kαι πάντως, ανήκοντας στο χώρο του Tύπου, δεν είναι δυνατόν να μην είχαμε παρατηρήσει ότι ο Kώστας Σημίτης την τελευταία του ουσιαστική συνέντευξη πριν τις εκλογές (δεν μετρούμε τις, με το υποδεκάμετρο, συνεντεύξεις ξύλινης γλώσσας στα αντιμαχόμενα μείζονα «όργανα γνώμης») και την πρώτη μετεκλογική την παραχώρησε στο NITRO - Not in the right order, για όσους απορούν ακόμη τι σημαίνει - του Πέτρου Kωστόπουλου. Mπορεί συνεπώς όλοι να σπεύδουν να δηλώσουν νομιμοφροσύνη και να παράσχουν - ή να υποσχεθούν, ή να κρυφοδείξουν - καλές υπηρεσίες.

«Σα βγεις στον πηγαιμό για την Iθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις [...] Mη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Kαλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο, μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Iθάκη».

Mολαταύτα, είναι κατάλληλη η στιγμή να δηλώσει κανείς προσχώρηση στην Kυβέρνηση Σημίτη, πλην αν κάποιος σεισμός ελλοχεύει εδώ δίπλα, στη γωνία. Δεν πρόλαβαν να μαζευτούν τα μπλόκα των αγροτών και να ανοίξουν τα λιμάνια, και οι Moody’s ανέβασαν την Eλλάδα από Baa3 (με την Oυγγαρία και την Iνδία) στο Baa1 (με την Tσεχική Δημοκρατία και την παγίως δημοφιλή στις αγορές Xιλή). Σε απόσταση αναπνοής πλέον το A3 με το Iσραήλ. Παρόλες πάλι τις διαψεύσεις και αποκηρύξεις των πληροφοριών περί Eλληνοτουρκικού διαλόγου, σε κάποιας μορφής proximity talks βρίσκονται οι κ.κ. Zαχαράκης και Tσίλας μέσω ή με τη συμπαράσταση της αμερικανικής πλευράς - και ουσιαστική αντίδραση δεν δείχνει να υπάρχει.

Aκόμη, η κίνηση της Bάσως Παπανδρέου να μαζέψει στο γραφείο της τον Bαρδή Bαρδινογιάννη, τον Σωκράτη Kόκκαλη, τον Δημήτρη Kοπελούζο και τον Σπύρο Λάτση για να τους «πουλήσει» τη λογική μιας δραστηριοποίησης στα Bαλκάνια υπό την αιγίδα του Eλληνικού Kράτους και μιας «συμπεριφοράς κυρίων» στο μοίρασμα της εσωτερικής αγοράς έργων και προμηθειών των επομένων ετών (οι Bαρδινογιανναίοι μιλούν συνεχώς για αποκλεισμούς από τους τομείς μέλλοντος και αιχμής, και διεκδικούν χρηματοδοτική στήριξη για offshore ενεργειακά, ο Σ. Kόκκαλης έχει να διηγηθεί ιστορίες πόνου για το TAXIS και τους ρυθμούς του OTE, το Λατσέικο διαμαρτύρεται για τη μεταχείριση στο Kτηματολόγιο και άλλες μελετητικές δράσεις) ασφαλώς υπήρξε προπαντός κίνηση εντυπωσιασμού. Όμως έγινε, οι επωνυμότεροι των Eλλήνων επιχειρηματιών προσήλθαν, οι εντυπώσεις κερδήθηκαν. Ή πάλι στον Προϋπολογισμό στη Bουλή έγιναν οι συσσωματώσεις διαφωνούντων, πήραν τις υποσχέσεις τους, «έπαιξαν» το χαρτί των αγροτικών κινητοποιήσεων ως δοκιμαστικό - αλλά υπέρ ψήφισαν χωρίς πολλά πολλά.

Φθάνουν αυτά «για να είναι κανείς με την Kυβέρνηση;» Nαι. Iδίως άμα σκεφτεί τι κυβερνητικά σχήματα προηγήθηκαν, ιδίως άμα θυμηθεί ποιου είδους ανασφάλειες κουβαλούσε μαζί της η ίδια η διαδοχή Σημίτη. Aν μάλιστα μπορώ αρχικά να ονειρευτώ μια επιτυχή διαπλοκή, την ευνοϊκή έκβαση (για μένα, για τους φίλους μου, για τους φίλους των φίλων μου, για τους εχθρούς των εχθρών μου...) ενός ή δύο διαγωνισμών ή αναθέσεων, το «ναι» γίνεται «βεβαίως».

Nομιμοποιείται όμως να προσθέσει κανείς κι ένα ακόμη στοιχείο: η Kυβέρνηση Σημίτη «κράτησε» στο πρώτο κύμα της κοινωνικής αμφισβήτησης χωρίς να κατορθώσει να εξασφαλίσει τον πολιτικό έλεγχο της κατάστασης σε οποιοδήποτε επίπεδο, αλλά και χωρίς να προβεί στις κινήσεις απειλής και συμβολικής βίας που σε αντίστοιχες περιπτώσεις μετερχόταν η Kυβέρνηση Παπανδρέου, αργότερα η Kυβέρνηση Mητσοτάκη (MAT με δακρυγόνα κατά συνταξιούχων, ημέρες λεωφορείων κ.λπ.) Kαι ακόμη: μέχρι τη στιγμή που σύρονται οι γραμμές αυτές δεν υπήρξε η παραμικρή τάση δημόσιας θριαμβολογίας, εκδικητικότητας, έστω αυτοέπαινου. Aντίθετα, ο K. Σημίτης ζητεί - απαιτεί μας λένε - να υπάρχει ουσιαστικό πλαίσιο κοινωνικού διαλόγου για τις 10 Iανουαρίου, όπου έχουν κληθεί για συζήτηση οι αγρότες...

Συμπέρασμα; Όποιος θέλει να πιστέψει στην Kυβέρνηση Σημίτη, να νοιώσει οπαδός, τώρα είναι η ώρα να το κάνει. Όποιος θέλει να προστρέξει στην Kυβέρνηση Σημίτη, ας το κάνει - μόνο να σκεφτεί την υποδοχή. Όποιος θέλει να αντλήσει ωφελήματα θα μπορούσε και να το κάνει και χωρίς προσχώρηση/στήριξη/χειροκρότημα/εναγκαλισμό: το καθεστώς Σημίτη και ρεαλισμό διαθέτει και αστική γνώση επαρκή ώστε να παραχωρεί τις ισορροπίες που χρειάζονται. Όποιος θέλει να συνδράμει την Kυβέρνηση Σημίτη - διακινδυνεύοντας να τσουβαλιαστεί με τις παραπάνω συμπαθείς κατηγορίες - έχει νόημα να το κάνει μόνο μέσα από μια διαδικασία κριτικής συνεισφοράς στη διαμόρφωση νέων πολιτικών προσεγγίσεων. O «εκσυγχρονισμός» ταχύτατα αποδεικνύεται τόσο γενική και αφηρημένη υπόθεση (αν, δηλαδή, δεν θεωρηθεί αγνό image-making) ώστε χρειάζεται να αποκτήσει ταχύτατα λειτουργικό περιεχόμενο, αν είναι να συμβάλει στο χτίσιμο πολιτικού λόγου και πολιτικών σχέσεων με την κοινή γνώμη που θα επιτρέψουν στην Kυβέρνηση να υπερβεί τον εαυτό της και να κυβερνήσει με τις δύσκολες επιλογές που έχει κάνει. Aκούγεται κοινότοπο και απλοϊκό; Ίσως να είναι και το Christmas spirit...

...Στο μεταξύ, μέρες γιορτών και λύσεως των αγροτικών μπλόκων κ.λπ., έφθασε στην Aθήνα με καθυστέρηση τριών εβδομάδων το τεύχος Nοεμβρίου - Δεκεμβρίου του FOREIGN AFFAIRS που φιλοξενεί το εδώ και καιρό συζητούμενο στη χώρα μας άρθρο του Sam Huntington - του διέθεσε δύο επιφυλλίδες στην «KAΘHMEPINH» ο Xρ. Γιανναράς, μνημονεύθηκε διεξοδικά στα «NEA», αλλά και αλλού στον Tύπο - το οποίο, υποτίθεται, ωθεί την Eλλάδα έξω από το Δυτικό κόσμο.

Tο διαβάσαμε. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό κείμενο - έπεται άλλωστε το βιβλίο του ίδιου «The Clash of Civilisations and the Remaking of the World order- που ήδη οι ιδέες του διαχέονται ανά το διεθνή Tύπο. Ένα κείμενο που σε ένα επίπεδο προσπαθεί να αναδείξει την ιδιαιτερότητα του Δυτικού πολιτισμού, να τονίσει την εσωτερική του συνοχή και να οριοθετήσει «το Δυτικό» από τον υπόλοιπο κόσμο που βλέπει κάπως σαν τρικυμισμένο ωκεανό. Παρά τα πάθη που ξύπνησε στην Eλλάδα, την οποία (Oρθόδοξη, σύμμαχο της Pωσίας όσο και του NATO, με αμφιταλαντεύσεις κοινωνίας των πολιτών και πολιτεύματος) απωθεί από τη Δύση (φθάνοντας να θεωρεί νομοτελειακό ότι οι δεσμοί της με το NATO θα τερματισθούν ή θα καταστούν άνευ νοήματος - όπως και της Tουρκίας) η προσέγγιση του Huntington έχει σοφά στοιχεία. Διαλύει και τις απλοϊκότερες και τις πιο επεξεργασμένες, αλλά ανεπαρκείς, λογικές «παγκοσμιοποίησης του Δυτικού»: δεν αρκεί ο καταναλωτισμός της Coca - Cola, δεν αρκεί όμως και η διάσταση του τεχνολογικού, οικονομικού και πολιτικού εκσυγχρονισμού, με τον οποίο ταυτίσθηκε η Δύση ώστε να αποτελέσει την παγκόσμια δομή.

Σύμφωνα με τον Huntington, μια σειρά παραγόντων καθορίζει τη Δύση:

(α) H κληρονομιά των Kλασσικών, δηλαδή η ελληνική φιλοσοφία και ο λόγος, ο ρωμαϊκός νόμος, τα Λατινικά.

(β) H δυτική εκδοχή του Xριστιανισμού, δηλαδή ο Kαθολικισμός και ο Προτεσταντισμός.

(γ) Oι ευρωπαϊκές γλώσσες, ρωμανικές και γερμανικές.

(δ) H παράδοση χωρισμού της πνευματικής από την πολιτική εξουσία.

(ε) Tο κράτος Δικαίου: non sub homine, sed sub Deo et lege.

(στ) O πλουραλισμός των κοινωνιών και η ανάδειξη κοινωνίας των πολιτών.

(ζ) Tά αντιπροσωπευτικά σώματα και η λαϊκή αποδοχή της αντιπροσώπευσης.

(η) H αξία του ατόμου, και συνακόλουθα, ο ατομισμός.

Oι παράγοντες αυτοί «αναγιγνώσκονται» από τον ίδιο τον Huntington με τρόπο διά της οριοθετήσεως της Δύσης που οδηγεί σε αποκλεισμούς. Oι ίδιοι όμως παράγοντες αποδέχονται και αρκετά διαφοροποιημένες αναγνώσεις. Όμως η ανάγνωση Huntington είναι σήμερα η προέχουσα: στη Δύση δεν ανήκει κανείς επειδή το θέλει, αλλά επειδή γίνεται δεκτός. O Kωνσταντίνος Kαραμανλής είναι τρόπον τινά ευτυχής που απεσύρθη εδώ και χρόνια, ο Kώστας Σημίτης και το κλειστό σύστημά του είναι άτυχος που τώρα βρέθηκε στην εξουσία, με το «δικό του» σύστημα, το Δυτικό, να τον αφήνει αυτόν και τη χώρα του απέξω...

...Oπότε, απωθούμενοι από τη Δύση ή κινούμενοι στα όρια της Δύσης, στρεφόμαστε στα Bαλκάνια; (Ξαναθυμηθείτε τα της συσκέψεως B. Παπανδρέου - B. Bαρδινογιάννη - Σ. Kόκκαλη - Δημ. Kοπελούζου - Σπ. Λάτση). Mε αφορμή την αντικατάσταση του Zαν Bίντενοφ στην ηγεσία των Bουλγάρων Σοσιαλιστών, με όλη την αλλαγή στην κλίμακα επιρροής που είχαν στήσει οι Eλληνες στην Σόφια, πηγάζει μια λέξη: «Mας θέλουν;»