Μακεδονικός Αγώνας

Η δικαίωση.

Το κίνημα των Νεοτούρκων για απόδοση Συντάγματος, το οποίο επικράτησε το καλοκαίρι του 1908, άλλαξε εντελώς τη ροή των γεγονότων. Τα κηρύγματα για ισονομία και ισοπολιτεία έπεισαν Έλληνες και Βούλγαρους ν' αναστείλουν τις συγκρούσεις να προχωρήσουν σε μια τυπική συναδέλφωση και να παρακολουθήσουν τις πολιτικές εξελίξεις.
Όμως οι εξελίξεις έμελε σύντομα να διαψεύσουν κάθε προσδοκία. Η πολιτική των Νεοτούρκων στα εθνικά θέματα ελάχιστα διέφερε από την αντίστοιχη σουλτανική, τουλάχιστον προς το καλύτερο. Αρκετοί αγωνιστές που είχαν καταθέσει τα όπλα δολοφονήθηκαν από τις τουρκικές αρχές. Οι ελληνοβουλγαρικές συγκρούσεις επαναλήφθηκαν, σε μικρότερη βέβαια κλίμακα, και οι προσπάθειες για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στη Μακεδονία ναυάγησαν, παρά τις πιέσεις των ενδιαφερομένων κρατών, βαλκανικών και ευρωπαϊκών.
Τα γεγονότα αυτά επιτάχυναν τη σύναψη συμμαχίας των βαλκανικών κρατών, τα οποία διαδοχικά, το φθινόπωρο του 1912, κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ελληνικός στρατός κατάφερε γρήγορα να διασπάσει τη μεθοριακή γραμμή. Με τη συνδρομή σωμάτων μακεδονομάχων-προσκόπων προέλασε στη μακεδονική ενδοχώρα και σύντομα κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη.
Όμως οι παλιές διαφορές Ελλήνων, Βουλγάρων και Σέρβων δεν μπορούσαν να λυθούν παρά μόνο με τα όπλα. Μετά από επανειλημμένα μεθοριακά επεισόδια, Ελλάδα και Σερβία βρέθηκαν αντιμέτωπες με την πρώην σύμμαχο Βουλγαρία σ' ένα σύντομο αλλά εξαιρετικά αιματηρό πόλεμο. Τα ελληνικά στρατεύματα υπό την ηγεσία του βασιλέα Κωνσταντίνου Α', μετά από σειρά σκληρών μαχών, ελευθέρωσαν την ανατολική Μακεδονία. Τελικά, με τη μεσολάβηση της Ρουμανίας, οι εμπόλεμες χώρες οδηγήθηκαν σε διαπραγματεύσεις οι οποίες κατέληξαν στη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Χάρη στη δραστηριότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος ως Πρωθυπουργός ηγήθηκε της ελληνικής αντιπροσωπείας, στην Ελλάδα επιδικάστηκε το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, ενώ τα βόρεια εδάφη μοιράστηκαν οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι.