Η μετάβαση αυτή πραγματοποιήθηκε με επιτυχία κυρίως χάρις στον Κ.Καραμανλή, τον συντηρητικό πρωθυπουργό της οκταετίας (1955-1963), που κατάφερε να "εγγυηθεί" μία "μεταπολίτευση" η οποία εξισορροπώντας τις αντιθέσεις και ελέγχοντας την κατάσταση που παρουσίαζε ορισμένες όψεις μίας κρίσης εξουσίας ( άμεση απειλή πολεμικής σύρραξης, αποδιοργάνωση στρατού, ανυπαρξία κυβέρνησης, λαϊκές διαδηλώσεις στους δρόμους κλπ) οδήγησε όχι μόνο στην βαθμιαία αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας αλλά και σε μία ποιοτική αλλαγή του πολιτεύματος.

Η κυβέρνηση Κ.Καραμανλή ("κυβέρνηση εθνικής ενότητας") που διέθετε μία ευρεία συναίνεση, αν και δεν αξιοποίησε τις δυνάμεις όλου του κοινωνικού και πολιτικού φάσματος, προσέφυγε σε δύο λαϊκές ετυμηγορίες που διενεργήθηκαν μέσα σε συνθήκες που εξασφάλισαν την αδιάβλητη έκφραση της λαϊκής βούλησης.

Στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 1974 εκλέχθηκε η (Ε' Αναθεωρητική) Βουλή επιφορτισμένη να αναθεωρήσει το Σύνταγμα. Στην ουσία διέθετε συντακτική εξουσία για όλους τους πολιτικούς θεσμούς εκτός από τον θεσμό του Αρχηγού του Κράτους, δηλαδή την "μορφή" του πολιτεύματος ως προεδρευόμενης δημοκρατίας. Γι' αυτήν αποφάσισε ο λαός, καταργώντας, κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο και οριστικό, την μοναρχία, με πλειοψηφία 69,18%, στο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου 1974.

Παράλληλα με την επάνοδο στη δημοκρατική ομαλότητα (νομιμοποίηση του ΚΚΕ κλπ) σημειώθηκε και μία βαθύτερη μεταλλαγή: πολιτικές αντιλήψεις ή συνθήματα και ιδεολογήματα που είχαν αποτελέσει τις κατευθυντήριες αρχές της δημόσιας ζωής και είχαν διαποτίσει τους θεσμούς του μεταπολεμικού κράτους (π.χ. ο άκρατος αντικομμουνισμός, η "εθνικοφροσύνη" κ.λ.π.) έχασαν την αξιοπιστία τους και την αποτελεσματικότητα τους.

Το Σύνταγμα της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας τέθηκε σε ισχύ στις 11 Ιουνίου 1975, καθιέρωνε το πολίτευμα της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας που λειτούργησε ομαλά με τρόπο που ασφαλώς δεν έχει τίποτε να ζηλέψει σε σχέση με τα παρόμοια πολιτεύματα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στην οποία η Ελλάδα ανήκει από το 1980). Εγκαθιδρύει με την υπέρμετρη ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας, ένα ισχυρό κράτος -όπως γενικά το επιζητούν οι κυρίαρχες κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις στην εποχή μας- περιέχει όμως βελτιωμένες εγγυήσεις στο πεδίο των ατομικών ελευθεριών και προστατεύει το κράτος δικαίου, το κράτος πρόνοιας και την κοινωνική ασφάλεια, χωρίς βέβαια να είναι απαλλαγμένο από ορισμένα στοιχεία που προδίδουν συντηρητικό ή και αυταρχικό πνεύμα.

Είναι προφανές πάντως ότι η μαζική συναίνεση του εκλογικού σώματος δόθηκε το 1974 όχι τόσο στην συγκεκριμένη παράταξη όσο ουσιαστικά σε ένα πολίτευμα το οποίο άνοιγε το δρόμο για μια ομαλή κοινωνική και πολιτική εξέλιξη.