Παραδοχή αποτυχίας
Ο δραστικός περιορισμός της εξεταστέας -και διδακτέας- ύλης στη Β‹ και Γ‹ Λυκείου θυμίζει λίγο την... αντιπληθωριστική πολιτική. Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η κυβέρνηση επιδίωξε, αναμορφώνοντας το εξεταστικό σύστημα, να περιορίσει τη στείρα απομνημόνευση. Η μεταρρύθμιση, όμως, απέδωσε βαθμολογικό ειδικό βάρος σε πλήθος μαθημάτων - και όχι μόνο στα τρία ή τέσσερα κρίσιμα κάθε δέσμης. Σε πολλά απ' αυτά, η κριτική ανάλυση έχει περιορισμένη θέση: τα μαθήματα είναι όγκος πληροφοριών, που οι μαθητές πρέπει να απομνημονεύσουν. Ο,τι απέβλεπε να πλήξει την απομνημόνευση κατέληξε να την επιτείνει. Πρόχειρη λύση, ο περιορισμός του «όγκου» κάθε μαθήματος. Στον πληθωρισμό, η έλλειψη διαρθρωτικών μέτρων επιβάλλει μειώσεις των εμμέσων φόρων· στην παιδεία, μειώσεις της... ύλης. Οσο καλοπροαίρετος και αν είναι κανείς έναντι της εκπαιδευτικής μεταρρυθμίσεως, αντιλαμβάνεται ότι η χθεσινή κίνηση του υπουργείου Παιδείας αποτελεί παραδοχή αποτυχίας. Οχι μόνο γιατί η ύλη, που έχει προσδιορισθεί από μία πρόσφατη μεταρρύθμιση, δεν μπορεί να κρίνεται, αίφνης, περιττή κατά... 50%. Αλλά και επειδή η μείωση της ύλης ως μέτρο διαμηνύει στον μαθητή ότι δεν διδάσκεται έναν μεγάλο όγκο γνώσεων, τον οποίον θα μάθει να αξιολογεί, αλλά ένα σύνολο πληροφοριών καταλλήλως περιορισμένο, ώστε να μπορεί να το αποστηθίσει. Το τελευταίο επιβεβαιώνεται ιδίως σε «δευτερεύοντα» μαθήματα, όπου, μάλιστα, η δεδομένη έμφαση στον γνωστικό όγκο (παρά στην κριτική σκέψη) επιτείνεται συνήθως από απαράδεκτα, ακατανόητα και σπουδαιοφανή βιβλία, που ένας μαθητής δεν μπορεί παρά να μάθει «απ' έξω», ευχόμενος να το επιτύχει χωρίς ψυχικά τραύματα. Πρόκειται για ό,τι σαρκαστικώς μπορεί να θεωρηθεί ως εισαγωγή του... «βελτσισμού» στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το σχολείο, λέγεται από παλιά, σε διδάσκει κάποιες γνώσεις, κυρίως, όμως, σε διδάσκει να θέλεις να μάθεις και άλλες - και να ξέρεις πώς και πού θα ερευνήσεις γι' αυτές. Αυτό δεν προϋποθέτει μικρή ύλη. Προϋποθέτει σημασία στον ρόλο του δασκάλου, έμφαση στο ενδιαφέρον και την αξιολόγηση του μαθητή, αποκλεισμό πολύ ειδικών μαθημάτων και συνείδηση ότι οι μαθητές είναι παιδιά, τα οποία είναι αφύσικο να ξενυχτούν μελετώντας από τα δώδεκά τους χρόνια. Και βέβαια, ένα τέτοιο σοβαρό σχολείο προϋποθέτει να πεταχθούν στα σκουπίδια τα προϊόντα επιδείξεως -ή, μάλλον, συγχύσεως- ορισμένων ακαδημαϊκών, που δεν έχουν ιδέα παιδαγωγικής. Αν οι προβληματισμοί μας εξαντλούνται στο ποιο είναι το προς απομνημόνευση «άριστο μέγεθος» και ποια η καλύτερη εξεταστική τυποποίηση, ας ανατεθεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη... Μόργκαν Στάνλεϊ.