«Εικόνες από μια Εκθεση»
|
Δανείζομαι τον τίτλο από την πολύ γνωστή σύνθεση του Μουζόρσκι. Πρόκειται όμως για τη μεγαλειώδη έκθεση «Γκρέκο» στην Εθνική Πινακοθήκη, την οποία δεν έχω επισκεφθεί και έχω πολλούς δισταγμούς να την επισκεφθώ: Εβδομήντα πίνακες ενός μεγάλου καλλιτέχνη πώς μπορεί να τους «χωνέψει» κανείς με μία ή και δύο επισκέψεις! Είδα τον εξαίρετο πράγματι κατάλογο, διάβασα και το βιβλίο της διευθύντριας της Πινακοθήκης κ. Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα «Ελ Γκρέκο, ο Ελληνας» (Εκδ. Καστανιώτη) και με έπιασε δέος. Το πολύ δέκα πίνακες θα ήταν στο μέτρο των δυνατοτήτων μου και αυτοί με παράλληλη διδακτική εργασία εκ μέρους των οργανωτών.
Το ίδιο ακριβώς πρόβλημα έχουμε όταν επισκεπτόμαστε, χωρίς καμία προετοιμασία, μεγάλα μουσεία: Οι εικόνες είναι τόσο πολλές και τόσο γρήγορα διαδέχονται η μία την άλλη, το δικό μου τουλάχιστον μυαλό δεν τις χωράει, αισθάνεσαι βαθιά και θολή κούραση και ταυτόχρονα μελαγχολία! Στο μουσείο αξίζει να πας για να δεις και να «χωνέψεις» ένα-δύο αντικείμενα ή σειρά ομοιογενών αντικειμένων, που για κάποιο λόγο σε απασχόλησαν προηγουμένως.
Εν πάση περιπτώσει αυτή είναι η έκθεση, οργανώθηκε από τρεις μεσογειακές χώρες που εμπλέκονται στη ζωή ή και στο έργο του Γκρέκο (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία) και λέγεται ότι είναι η μεγαλύτερη και πληρέστερη έκθεση «Γκρέκο» που έγινε ποτέ. Ο δε τίτλος της έκθεσης «Γκρέκο, Ταυτότητα και Μεταμόρφωση» λύνει ίσως οριστικά τα προβλήματα που, μετά το θάνατό του, προέκυψαν από την εθνική και καλλιτεχνική (και θρησκευτική) περιπλάνηση του μεγάλου ζωγράφου. Αναγνώστης της «Καθημερινής» μας πληροφορεί ότι στην Πινακοθήκη της Νέας Υόρκης, αλλά και σε πολλές εγκυκλοπαίδειες, αναφέρεται ως «Ελ Γκρέκο, Ισπανός ζωγράφος», τίτλος αυτοδιαψευδόμενος, που σιγά σιγά, μας πληροφορεί η κ. Λαμπράκη-Πλάκα, εγκαταλείπεται στην Ευρώπη.
Σ' αυτήν, λοιπόν, τη γιγαντιαία έκθεση δεν συμμετέχει η «Κοίμηση της Θεοτόκου» ο πίνακας του Γκρέκο τον οποίο, προ είκοσι περίπου ετών, ανακάλυψε και αποκάλυψε ο αρχαιολόγος κ. Γιώργος Μαστορόπουλος και αργότερα επιβεβαιώθηκε ότι είναι γνήσιο έργο του Θεοτοκόπουλου, πριν ακόμη φύγει, σε ηλικία 26 ετών, από την Κρήτη.
Το παράδοξο είναι, απ' ό,τι βεβαιώνει και ο κ. Μαστορόπουλος με επιστολή του στην «Κ» (υποθέτω θα δημοσιευθεί) ο πίνακας αναφέρεται στον κατάλογο και συμμετείχε στην ίδια περιοδεύουσα έκθεση στη Μαδρίτη. Η «Κοίμηση της Θεοτόκου» ανήκει, από το 1824, στην ομώνυμη εκκλησία της Ερμούπολης Σύρου. Αλλά και σχετικώς πρόσφατα, η εικόνα με άδεια του Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωροθέου, μετακινήθηκε και εκτέθηκε στο Μέγαρο Μουσικής, μαζί με εικόνες της Συλλογής Βελιμέζη. Οργανώθηκαν τότε και τελετές στη Σύρο και... απονεμήθηκαν και παράσημα (όχι βέβαια στον Μαστορόπουλο)!
Ο ιστορικός της Τέχνης και επιμελητής της Πινακοθήκης κ. Μάνος Στεφανίδης ισχυρίζεται ότι η αποκάλυψη του πίνακα η «Κοίμηση της Θεοτόκου» από τον Γ. Μαστορόπουλο είναι τόσο σημαντική για την κατανόηση και του κατοπινού, στην Ιταλία και κυρίως την Ισπανία, έργο του Θεοτοκόπουλου, όσο και η αποκάλυψη των αρχαιοτήτων της Βεργίνας από τον Ανδρόνικο!
Αυτός, λοιπόν, ο τόσο σημαντικός πίνακας, που μας ανήκει, δεν εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη! Καχύποπτος καθώς είμαι το μυαλό μου πηγαίνει σε διάφορες μικρότητες του παρασκηνίου και εν πάση περιπτώσει κάποιος αρμόδιος πρέπει να μας πληροφορήσει τι ακριβώς συμβαίνει.
Και μια παράκληση αναγνώστη της «Κ», συνταξιούχου. Δεν θα μπορούσε να ορισθεί ένα απόγευμα της εβδομάδας, όπου η είσοδος θα είναι ελεύθερη, χωρίς εισιτήριο; Ας το σκεφθούν...
Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ
|
