ΣΚΕΨΕΙΣ (19-10-99)

Αποξένωση
Στην έκθεση βιβλίου της Φραγκφούρτης, τη μεγαλύτερη έκθεση βιβλίου παγκοσμίως, δεν επικράτησε η λογοτεχνία. Ούτε τα ελαφριά αναγνώσματα. Ούτε τα ηλεκτρονικά πολυμέσα. Στις αγγλικές και στις αμερικανικές αυτοκρατορίες βιβλίων συναντήσαμε κυρίως βιβλία που προετοιμάζουν για επιτυχημένες δραστηριότητες. Τα περίφημα «how to». Εκδόσεις πρακτικής ψυχολογίας, οδηγίες για μια πιο εύκολη ζωή: Πώς να περάσετε τις εξετάσεις οδήγησης, πώς να πληρώνετε λιγότερους φόρους, πώς να βγάζετε καλύτερες φωτογραφίες, πώς να επιζήσετε μετά το διαζύγιο, πώς να βγάζετε επιτυχημένους λόγους, πώς να εκδώσετε το βιβλίο σας. Οι πρακτικοί οδηγοί εκτείνουν τις δραστηριότητές τους στο πεδίο των προφητειών και της μεταφυσικής: πώς να βρείτε την επόμενή σας δουλειά, πώς να επιλέξετε μια καλύτερη ζωή. Κι απ' ό,τι φαίνεται οι συμβουλές αγνώστων, σε μορφή βιβλίου, έχουν μεγάλη πέραση. Στο τέλος της ημέρας συγκεντρώσαμε ένα μεγάλο πακέτο καταλόγων, που νουθετούν και επιλέγουν «στρατηγικές» επιτυχίας για τον νωθρό αναγνώστη. Πού να οφείλεται άραγε η επιτυχία των βιβλίων που αντιμετωπίζουν το αναγνωστικό κοινό ως μια παρέα απροσάρμοστων εφήβων, οι οποίοι χρειάζονται οδηγίες για κάθε βήμα τους στη ζωή; Ισως ακριβώς σε αυτό το στοιχείο, στην εφηβική ή ακόμη και παιδική κατάσταση που καιροφυλακτεί μέσα μας και εκδηλώνεται μόλις κάποιος αποφασίζει να μας αναλάβει και να μας πείσει ότι η διδασκαλία ισούται με την πράξη. Σ' αυτή την παρεξήγηση βασίζεται η επιτυχία των βιβλίων με συμβουλές. Στο μυαλό του απελπισμένου η φράση «πώς να σώσετε το γάμο σας» αντιστοιχεί σε μια διαβεβαίωση: «Θα σώσετε το γάμο σας». Ο τίτλος «πώς να πουλήσετε επιτυχώς το βιβλίο σας» προφητεύει την επιτυχημένη πώληση ενός βιβλίου που όλοι απέρριπταν μέχρι τώρα. Ασφαλώς, τα βιβλία «how to» αγοράζονται όπως τα αντικαταθλιπτικά χάπια. Αγοράζονται για την παρηγοριά που προσφέρει ο τίτλος τους, για την εξασφάλιση μιας καλής κουβέντας που στη σύγχρονη κοινωνία δεν προσφέρεται ούτε από την οικογένεια ούτε από τους φίλους. Κι όταν η υποστήριξη δεν προσφέρεται, τότε αγοράζεται ως αγαθό. Το εμπόριο συναισθηματικής υποστήριξης, έτσι όπως παρουσιάστηκε τις προηγούμενες μέρες στην έκθεση της Φραγκφούρτης, αποτελεί ένα κοινωνικό βαρόμετρο. Πέρα από αγοραστικό φαινόμενο, είναι και μια πολιτιστική ένδειξη για τη ζωή μας σ' έναν κόσμο που, προκειμένου να αντιμετωπίσει την αποξένωση, προσφέρει πρωτότυπα βιβλία.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (19-10-99)
Αποξένωση	Στην έκθεση βιβλίου της Φραγκφούρτης, τη μεγαλύτερη έκθεση βιβλίου παγκοσμίως, δεν επικράτησε η λογοτεχνία. Ούτε τα ελαφριά αναγνώσματα. Ούτε τα ηλεκτρονικά πολυμέσα. Στις αγγλικές και στις αμερικανικές αυτοκρατορίες βιβλίων συναντήσαμε κυρίως βιβλία που προετοιμάζουν για επιτυχημένες δραστηριότητες. Τα περίφημα «how to». Εκδόσεις πρακτικής ψυχολογίας, οδηγίες για μια πιο εύκολη ζωή: Πώς να περάσετε τις εξετάσεις οδήγησης, πώς να πληρώνετε λιγότερους φόρους, πώς να βγάζετε καλύτερες φωτογραφίες, πώς να επιζήσετε μετά το διαζύγιο, πώς να βγάζετε επιτυχημένους λόγους, πώς να εκδώσετε το βιβλίο σας. Οι πρακτικοί οδηγοί εκτείνουν τις δραστηριότητές τους στο πεδίο των προφητειών και της μεταφυσικής: πώς να βρείτε την επόμενή σας δουλειά, πώς να επιλέξετε μια καλύτερη ζωή. Κι απ' ό,τι φαίνεται οι συμβουλές αγνώστων, σε μορφή βιβλίου, έχουν μεγάλη πέραση. Στο τέλος της ημέρας συγκεντρώσαμε ένα μεγάλο πακέτο καταλόγων, που νουθετούν και επιλέγουν «στρατηγικές» επιτυχίας για τον νωθρό αναγνώστη. Πού να οφείλεται άραγε η επιτυχία των βιβλίων που αντιμετωπίζουν το αναγνωστικό κοινό ως μια παρέα απροσάρμοστων εφήβων, οι οποίοι χρειάζονται οδηγίες για κάθε βήμα τους στη ζωή; Ισως ακριβώς σε αυτό το στοιχείο, στην εφηβική ή ακόμη και παιδική κατάσταση που καιροφυλακτεί μέσα μας και εκδηλώνεται μόλις κάποιος αποφασίζει να μας αναλάβει και να μας πείσει ότι η διδασκαλία ισούται με την πράξη. Σ' αυτή την παρεξήγηση βασίζεται η επιτυχία των βιβλίων με συμβουλές. Στο μυαλό του απελπισμένου η φράση «πώς να σώσετε το γάμο σας» αντιστοιχεί σε μια διαβεβαίωση: «Θα σώσετε το γάμο σας». Ο τίτλος «πώς να πουλήσετε επιτυχώς το βιβλίο σας» προφητεύει την επιτυχημένη πώληση ενός βιβλίου που όλοι απέρριπταν μέχρι τώρα. Ασφαλώς, τα βιβλία «how to» αγοράζονται όπως τα αντικαταθλιπτικά χάπια. Αγοράζονται για την παρηγοριά που προσφέρει ο τίτλος τους, για την εξασφάλιση μιας καλής κουβέντας που στη σύγχρονη κοινωνία δεν προσφέρεται ούτε από την οικογένεια ούτε από τους φίλους. Κι όταν η υποστήριξη δεν προσφέρεται, τότε αγοράζεται ως αγαθό. Το εμπόριο συναισθηματικής υποστήριξης, έτσι όπως παρουσιάστηκε τις προηγούμενες μέρες στην έκθεση της Φραγκφούρτης, αποτελεί ένα κοινωνικό βαρόμετρο. Πέρα από αγοραστικό φαινόμενο, είναι και μια πολιτιστική ένδειξη για τη ζωή μας σ' έναν κόσμο που, προκειμένου να αντιμετωπίσει την αποξένωση, προσφέρει πρωτότυπα βιβλία. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ