ΣΧΟΛΙΟ Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ (08-10-99)

Να δεσμευθούν οι Βρυξέλλες

Οπως κατά κανόνα συμβαίνει στα αμφιλεγόμενα θέματα, η κάθε πλευρά οχυρώνεται πίσω από τις βολικές γι' αυτήν λέξεις, προκειμένου να αποδείξει το ορθόν της δικής της στάσης ή το σφάλμα της άλλης πλευράς. Η κυβέρνηση Σημίτη έχει υψώσει τη σημαία του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Τουρκίας και στο πλαίσιο αυτό δικαιολογεί τη στάση της πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών της στην ψηφοφορία της Τετάρτης για την Τουρκία. Το ζήτημα, όμως, δεν είναι η έτσι κι αλλιώς πολύ αφηρημένη έννοια του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, αλλά το εάν θα δοθεί ή όχι στην Τουρκία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Μέχρι τώρα, η Ε.Ε. είχε θέσει ορισμένες συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες, άλλωστε, ίσχυσαν και για τις άλλες χώρες. Το πρόβλημα είναι ότι η Αγκυρα επιδιώκει να αποκτήσει τον τίτλο της υποψήφιας χώρας, αλλά χωρίς να προσαρμοσθεί στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Είναι αξιοσημείωτο ότι την ώρα που το Ευρωκοινοβούλιο ετάσσετο άνευ όρων υπέρ της αναβάθμισης των σχέσεων με την Τουρκία, ο κ. Ετσεβίτ δήλωνε ότι η χώρα του δεν πρόκειται να αλλάξει την πολιτική της για να ικανοποιήσει τους Ευρωπαίους, τους οποίους κατηγόρησε για ρατσισμό. Η στάση του πρωθυπουργού της Τουρκίας δεν είναι απλή εκδήλωση αλαζονείας. Αντανακλά το γεγονός ότι το τουρκικό καθεστώς δεν είναι διατεθειμένο να ακυρώσει τον εαυτό του, προκειμένου να αρχίσει την προενταξιακή διαδικασία. Απλώς επιδιώκει μια θεσμική σύνδεση με την Ε.Ε., η οποία θα του επιτρέψει να απολαύσει ορισμένα πλεονεκτήματα, χωρίς να θέσει σε αμφισβήτηση τα δομικά χαρακτηριστικά του. Τη στρατηγική αυτή προωθούν για τους δικούς τους λόγους και οι ΗΠΑ, οι οποίες ασκούν σχετικές πιέσεις στην Ε.Ε. και ειδικότερα στην Ελλάδα. Οπως φάνηκε, μάλιστα, την Τετάρτη στο Ευρωκοινοβούλιο, ο αγωγός της αμερικανικής πολιτικής στην Ευρώπη είναι πρωτίστως οι Σοσιαλιστές. Οι Χριστιανοδημοκράτες είναι πιο επιφυλακτικοί, επειδή λαμβάνουν υπόψη τους όχι μόνο την πολιτικοοικονομική κατάσταση της Τουρκίας, αλλά και την υφιστάμενη πολιτισμική διαφορά. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι εάν η Αθήνα επιθυμεί ή όχι τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας, αλλά το γεγονός ότι οι «πασάδες» δεν είναι διατεθειμένοι να προσαρμοσθούν στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα δεν έχει λόγο να αρνηθεί στην Τουρκία καθεστώς υποψήφιας χώρας, υπό τον όρο ότι η Ε.Ε. θα αναλάβει δύο συγκεκριμένες δεσμεύσεις: Πρώτον, ότι η Κύπρος θα ενταχθεί ανεξαρτήτως του εάν έχει επιλυθεί ή όχι το Κυπριακό και, δεύτερον, ότι για κάθε βήμα της προς την Ε.Ε. η Τουρκία θα πρέπει να ικανοποιεί συγκεκριμένους όρους. Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι οι δεσμεύσεις αυτές θα έχουν πολιτική σημασία μόνον εάν συμπεριληφθούν στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής.