ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ (29-09-99)
Μυστικά της μετοχής...	Τι είναι η μετοχή; Το ερώτημα μας απασχολεί αυτές τις μέρες εμάς όλους τους άσχετους και ανίδεους, και προσπαθούμε διαβάζοντας και ρωτώντας, να μάθουμε τα μυστικά της. Σας μεταφέρω, λοιπόν, ό,τι άκουσα, ό,τι διάβασα και ό,τι κατάλαβα. Η μετοχή είναι χαρτί, επιμελώς και μεγαλοπρεπώς τυπωμένο, που αντιπροσωπεύει κάποιο περιουσιακό στοιχείο και λέει ότι ο κάτοχός του έχει δικαιώματα επί των κερδών μιας εταιρείας, σε ποσοστό αυστηρά ορισμένο. Με αυτό το χαρτί, μετά τη γενική συνέλευση, πηγαίνεις στο λογιστήριο της εταιρείας και εισπράττεις το αντίστοιχο μέρισμα, αν η εταιρεία έχει κέρδη. Αν δεν έχει, εισπράττεις κοπανιστό αέρα! Αρα η αξία της μετοχής είναι ανάλογη με τα κέρδη των τελευταίων τουλάχιστον, χρονικών περιόδων, αλλά και ανάλογη με την προσδοκία κέρδους μελλοντικών περιόδων. Αυτοί φαντάζομαι είναι οι συλλογισμοί και υπολογισμοί που κάνουν όσοι πωλούν μια μετοχή και όσοι την αγοράζουν. Ταυτόχρονα όμως η μετοχή, ως περιουσιακό στοιχείο, είναι και εμπόρευμα, που αγοράζεται και πουλιέται στο Χρηματιστήριο σε τιμή που καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση. Θα υπέθετε κανείς ότι η προσφορά και η ζήτηση ορίζονται επίσης από την οικονομική ευρωστία της εταιρείας και από την προσδοκία του κέρδους. Οι μετοχές των εταιρειών με καλή κερδοφορία έχουν μικρή προσφορά και μεγάλη ζήτηση και άρα υψηλή τιμή και ακριβώς το αντίστροφο παρατηρείται με τις μετοχές των ζημιογόνων εταιρειών ή εκείνων που δεν προκαλούν προσδοκία κέρδους. Το Χρηματιστήριο, συνεπώς, είναι η αγορά όπου ισορροπεί η προσφορά με τη ζήτηση, όπως ακριβώς γίνεται και στις αγορές εμπορευμάτων. Ρώτησα γιατί η αγορά μιας μετοχής λέγεται «επένδυση» και ο αγοραστής «επενδυτής». Πού επενδύει! Μου είπαν ότι από τον ημερήσιο τζίρο του Χρηματιστηρίου, πολλών δισ. δραχμών, μικρό μόνο ποσοστό αντιπροσωπεύει πραγματική επένδυση. Τα υπόλοιπα είναι χρήματα (ή τριήμερος «αέρας») που περνούν από χέρι σε χέρι και στην καλύτερη περίπτωση αντιπροσωπεύουν αποταμίευση με ποσοστό κέρδους μεγαλύτερο από το επιτόκιο των τραπεζών. Οι ανώνυμες εταιρείες αντλούν, ωστόσο, ποσά από το Χρηματιστήριο, όταν πρωτοεισάγονται και πωλούν ένα ποσοστό των μετοχών τους και όταν κάνουν αύξηση του κεφαλαίου τους. Και στις δύο περιπτώσεις στηρίζονται στην πειστικότητα με την οποία θα παρουσιάσουν την προσδοκία κερδών. Αυτά, αγαπητοί μου αναγνώστες, τα γράφουν όλα τα σχετικά εγχειρίδια και ώς εδώ μπορεί να φτάσει και το δικό μου μυαλό. Από εδώ και πέρα όμως τα πράγματα μπερδεύονται, γίνονται περίπλοκα, σκοτεινά και μυστικοπαθή. Μου είπαν ότι ο σύγχρονος Ελλην «επενδυτής», θεσμικός ή απλός τζογαδόρος, όταν πηγαίνει στο Χρηματιστήριο «για να παίξει» (δεν είναι διόλου τυχαίο ότι χρησιμοποιεί ακριβώς αυτό το ρήμα) ούτε που θέλει να σκέφτεται αυτά τα στοιχειώδη: Αν το «χαρτί» που αγοράζει αντιπροσωπεύει κάποιο «πράγμα», συχνά δεν ξέρει αν η εταιρεία που το εξέδωσε έχει δρατηριότητα ή όχι και σε ποιο τομέα, αν με το «χαρτί» αυτό μπορεί να έχει λογική προσδοκία κερδών, αν τέλος, η αξία του είναι μεγάλη ή μηδαμινή. Εκείνο που τον απασχολεί είναι το «είδωλο» και όχι το «πράγμα». Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να αγοράσει το «φθηνό χαρτί» που ενίοτε δεν αντιπροσωπεύει ουδεμία πραγματική αξία, και να το πουλήσει ακριβότερα σε μια ώρα, όταν η ζήτηση, πραγματική ή τεχνητή, θα έχει ανεβάσει την τιμή της μετοχής. Συχνά οι εταιρείες με τεχνητή ζήτηση ανεβάζουν οι ίδιες της τιμές των μετοχών τους, με την ελπίδα ότι θα τις πουλήσουν, όταν κρίνουν ότι η τιμή είναι συμφέρουσα. Οπως καταλαβαίνετε το παιχνίδι είναι πολύ επικίνδυνο και κατά τεκμήριο κερδίζει εκείνος που διαθέτει μεγάλα χρηματικά ποσά και μπορεί να αγοράζει και να πουλάει όταν πρέπει. Αυτός λέγεται «θεσμικός επενδυτής» και εκτός από τα μεγάλα ποσά που διαθέτει, έχει πείρα, μυαλό και γνώση που δεν τα έχουν οι απλοί «τζογαδόροι» ο «όχλος» που συρρέει πανταχόθεν, με την ελπίδα ότι το ένα ψωροεκατομμύριο θα το κάνει άκοπα δύο, μέσα σε μια βδομάδα. Φαίνεται όμως ότι τα κέρδη των «μεγάλων» στηρίζονται στις τελικές ζημιές των «μικρών». Ως «όχλος» αγοράζουν αλόγιστα, ακολουθώντας κυρίαρχα μοντέλα συμπεριφοράς. Οταν έρχεται όμως η στιγμή να πωλήσουν, πάλι ως «όχλος» που δεν ξέρει, διαπιστώνουν με απελπισία ότι το «χαρτί» δεν έχει καμιά αξία και κανείς δεν το αγοράζει. Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση ότι επεμβαίνει στη λειτουργία του Χρηματιστηρίου, με δηλώσεις αρμοδίων ή με μέτρα οικονομικά ή με υποδείξεις και προειδοποιήσεις. Αν δεν επενέβαινε η αντιπολίτευση θα την κατηγορούσε ότι αφήνει... τον κόσμο απροστάτευτο. Η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να επεμβαίνει και μεγαλύτερη ακόμη υποχρέωση να ορίσει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Αν υπάρχουν στοιχεία ότι επεμβαίνει και με άλλους τρόπους, π.χ. με «εσωτερική πληροφόρηση», τότε αυτά να κατατεθούν γιατί θεμελιώνουν βαρύτατο ποινικό αδίκημα. Ωστόσο, και ο «κόσμος» δεν είναι κανένα παιδί με ειδικές ανάγκες που πρέπει να προστατευθεί. Ξέρει τους κινδύνους, έχει προειδοποιηθεί και πηγαίνοντας στη Σοφοκλέους σημαίνει ότι τους αποδέχεται... Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ