ΣΚΕΨΕΙΣ (28-09-99)

Ανάγκες
Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας του εφοδιασμού. Τα σούπερ μάρκετ αναστενάζουν από την κάθοδο των πρώην παραθεριστών: όσοι αρκέστηκαν το καλοκαίρι σ' ένα πεπονάκι ή μια ντομάτα κομμένη στα τέσσερα προσπαθούν να επανεφεύρουν την αστική ζωή τους αγοράζοντας αποθέματα μπισκότων, οσπρίων και κατεψυγμένων προϊόντων. Η πλήρης επαναφορά στην τάξη γίνεται μετά την πρώτη μεγάλη έφοδο στο σούπερ μάρκετ, μετά το παραγέμισμα των ραφιών της κουζίνας με προϊόντα που ενισχύουν τη θεμελιώδη αστική σιγουριά· ότι δεν πρόκειται να πεινάσουμε. Δεν πρόκειται να πεινάσουμε, πράγματι. Απλώς θα αμφιβάλλουμε διαρκώς για την ποιότητα της τροφής (με μεγαλύτερες εξάρσεις της αμφιβολίας όταν τα ΜΜΕ υπογραμμίζουν τους κινδύνους, με μικρότερες όταν αφηνόμαστε στους δικούς μας φόβους). Το σούπερ μάρκετ -με τα φωτισμένα του ψυγεία, τα πολύχρωμα μπουκαλάκια του, τους διαδρόμους που έχουν σε μερικές περιπτώσεις ονόματα πραγματικών δρόμων, παραπέμποντας σε μια πόλη στοιβαγμένων αγαθών- είναι η συμβολική και κυριολεκτική διαβεβαίωση της ευζωίας. Τα καροτσάκια που ελίσσονται, τα χέρια που απλώνονται -πιο διεκδικητικά και ξεκούραστα αυτό τον καιρό- μεταφέρουν την αίσθηση μιας χαρούμενης υπερκινητικότητας την οποία τείνουμε να συνδέουμε με τον Σεπτέμβριο. Αλλά πέρα από το εποχικό αίσθημα, τα σούπερ μάρκετ είναι σχεδόν πάντα γεμάτα. Ο θόρυβος, οι ουρές, το χάος, η υπερχείλιση είναι τα μόνιμα χαρακτηριστικά τους. Είναι ίσως ο μόνος καταναλωτικός χώρος όπου παρατηρείται τέτοια ένταση και κινητικότητα διαρκώς. Οπότε, μοιραία, καταλήγει να σκεφτεί κανείς ότι επιτελούν και κάποιον άλλο μυστικό ρόλο, που απαντά σε λιγότερο ευνόητες ανάγκες. Αν το φαγητό, πέρα από τις τρέχουσες βιολογικές ανάγκες, καλύπτει και την ανάγκη των ανθρώπων να συγκεντρωθούν γύρω από ένα τραπέζι, τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ αντικαθιστούν ένα μέρος αυτού του τυπικού. Η σύγχρονη οικογένεια δεν έχει το χρόνο να μαζευτεί γύρω από το τραπέζι, ακόμη και τα ζευγάρια τρώνε συχνά χωριστά. Στο σούπερ μάρκετ όμως ενώνονται, ψωνίζουν μαζί, συμφωνούν ή διαφωνούν για τη διατροφική αξία ενός προϊόντος. Κάνουν στα όρθια συζητήσεις που παλιότερα γίνονταν στο τραπέζι, ως επί το πλείστον. Κι έτσι τα ψώνια αντικαθιστούν το οικογενειακό γεύμα, είναι μια έξοδος που αναπληρώνει την είσοδο στο σπίτι. Γι' αυτό ίσως εξελίσσονται στην πιο δημοφιλή σαββατιάτικη έξοδο.
Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

	ΣΚΕΨΕΙΣ (28-09-99)
Ανάγκες	Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας του εφοδιασμού. Τα σούπερ μάρκετ αναστενάζουν από την κάθοδο των πρώην παραθεριστών: όσοι αρκέστηκαν το καλοκαίρι σ' ένα πεπονάκι ή μια ντομάτα κομμένη στα τέσσερα προσπαθούν να επανεφεύρουν την αστική ζωή τους αγοράζοντας αποθέματα μπισκότων, οσπρίων και κατεψυγμένων προϊόντων. Η πλήρης επαναφορά στην τάξη γίνεται μετά την πρώτη μεγάλη έφοδο στο σούπερ μάρκετ, μετά το παραγέμισμα των ραφιών της κουζίνας με προϊόντα που ενισχύουν τη θεμελιώδη αστική σιγουριά· ότι δεν πρόκειται να πεινάσουμε. Δεν πρόκειται να πεινάσουμε, πράγματι. Απλώς θα αμφιβάλλουμε διαρκώς για την ποιότητα της τροφής (με μεγαλύτερες εξάρσεις της αμφιβολίας όταν τα ΜΜΕ υπογραμμίζουν τους κινδύνους, με μικρότερες όταν αφηνόμαστε στους δικούς μας φόβους). Το σούπερ μάρκετ -με τα φωτισμένα του ψυγεία, τα πολύχρωμα μπουκαλάκια του, τους διαδρόμους που έχουν σε μερικές περιπτώσεις ονόματα πραγματικών δρόμων, παραπέμποντας σε μια πόλη στοιβαγμένων αγαθών- είναι η συμβολική και κυριολεκτική διαβεβαίωση της ευζωίας. Τα καροτσάκια που ελίσσονται, τα χέρια που απλώνονται -πιο διεκδικητικά και ξεκούραστα αυτό τον καιρό- μεταφέρουν την αίσθηση μιας χαρούμενης υπερκινητικότητας την οποία τείνουμε να συνδέουμε με τον Σεπτέμβριο. Αλλά πέρα από το εποχικό αίσθημα, τα σούπερ μάρκετ είναι σχεδόν πάντα γεμάτα. Ο θόρυβος, οι ουρές, το χάος, η υπερχείλιση είναι τα μόνιμα χαρακτηριστικά τους. Είναι ίσως ο μόνος καταναλωτικός χώρος όπου παρατηρείται τέτοια ένταση και κινητικότητα διαρκώς. Οπότε, μοιραία, καταλήγει να σκεφτεί κανείς ότι επιτελούν και κάποιον άλλο μυστικό ρόλο, που απαντά σε λιγότερο ευνόητες ανάγκες. Αν το φαγητό, πέρα από τις τρέχουσες βιολογικές ανάγκες, καλύπτει και την ανάγκη των ανθρώπων να συγκεντρωθούν γύρω από ένα τραπέζι, τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ αντικαθιστούν ένα μέρος αυτού του τυπικού. Η σύγχρονη οικογένεια δεν έχει το χρόνο να μαζευτεί γύρω από το τραπέζι, ακόμη και τα ζευγάρια τρώνε συχνά χωριστά. Στο σούπερ μάρκετ όμως ενώνονται, ψωνίζουν μαζί, συμφωνούν ή διαφωνούν για τη διατροφική αξία ενός προϊόντος. Κάνουν στα όρθια συζητήσεις που παλιότερα γίνονταν στο τραπέζι, ως επί το πλείστον. Κι έτσι τα ψώνια αντικαθιστούν το οικογενειακό γεύμα, είναι μια έξοδος που αναπληρώνει την είσοδο στο σπίτι. Γι' αυτό ίσως εξελίσσονται στην πιο δημοφιλή σαββατιάτικη έξοδο. Της ΑΜΑΝΤΑΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ