Φαιδρά πορτοκαλέα...
Ξαναβρισκόμαστε με δύο αγωνιώδη ερωτήματα: Πότε, πού και με ποια ένταση θα μας ξαναχτυπήσει ο «νέος σεισμός» και πότε και με ποιο ρυθμό θα ανακάμψει το Χρηματιστήριο της οδού Σοφοκλέους, όπου τελευταία συνέρρεαν πάσης προελεύσεως και χρώματος χρήματα και όλοι οι συνέλληνες με την αρχέγονη ελπίδα ότι επιτέλους βρέθηκε η κότα που γεννάει το χρυσό αυγό! Ενώ η απάντηση και στα δύο ερωτήματα ανήκει μάλλον στην αρμοδιότητα εμπείρου καφετζούς (στην οποία είμαι βέβαιος ότι πολλοί προσέτρεξαν), εμείς απαιτούμε έγκυρη... επιστημονική απάντηση. Φυσικά, δεν τη βρίσκουμε, όταν μάλιστα οι επιστήμονες και οι πάσης φύσεως ειδικοί κάνουν το λάθος να εκθέτουν από τηλεοράσεως (και να εκτίθενται) την άποψή τους. Και τότε σχηματίζουμε την ακράδαντο πεποίθηση ότι δεν μας λένε την αλήθεια ή παίζουν «διάφορα κόλπα για να φάνε τα λεφτά του κοσμάκη», ή τέλος, ότι δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Για τα φαινόμενα του Χρηματιστηρίου, σας μετέφερα κάποτε τις ερμηνείες και τις προβλέψεις του φίλου μου του «Παπατζή», εκείνου που κάθε μέρα, περί τις 11 το πρωί, ανοίγει το «κατάστημά» του στη διασταύρωση Ζήνωνος και Σωκράτους, περιστοιχιζόμενος από αβανταδόρους και τσιλιαδόρους. Μας εξήγησε τότε πώς ανεβάζοντας την «ταρίφα» μαζεύει τα λεφτά των αφελών. Και προέβλεψε με αξιοθαύμαστη οξυδέρκεια ότι το ίδιο ακριβώς παιχνίδι παίζεται και στην οδό Σοφοκλέους από θεσμικούς και μη επενδυτές: Φουσκώνοντας με αέρα την αξία των μετοχών μαζεύουν χρήματα από κάθε νόμιμη ή παράνομη πηγή, τον οβολό και το υστέρημα κάθε πικραμένου και αφού τα συγκεντρώσουν σε ικανοποιητικό «όγκο συναλλαγών» (έτσι λέγεται επί το κομψότερο), ξεφουσκώνουν τις μετοχές και... ενθυλακώνουν το ζεστό χρήμα. Αλλά εκτός του κ. «Παπατζή», και ο Αγγελος Βλάχος ήδη από τον περασμένο αιώνα με το αφήγημά του «Η Ιστορία μιας Μετοχής», μας είχε ενημερώσει γι' αυτό το παιχνίδι, που όσο χοντρό και βλακώδες είναι, τόσο μεγαλύτερη η επιτυχία του, επειδή προϋποθέτει την αφελή ελπίδα της κότας που ακόπως γεννάει το χρυσό αυγό. Αλλά και ο κ. Στ. Μάνος, με προφανή έκπτωση των φιλελευθέρων απόψεών του, θέλησε να μας προειδοποιήσει και να μας προστατεύσει από τους «θεσμικούς κατεργαρέους», όπως, μάλλον αγενώς, απεκάλεσε την αφρόκρεμα της τάξεώς του.
Για την ερμηνεία των νέων φαινομένων της οδού Σοφοκλέους σκέφθηκα πάλι να καταφύγω στον κ. «Παπατζή». Φαίνεται όμως ότι τα φαινόμενα ξεπερνούν την, κατά τα άλλα, σοφή πείρα του. Ισως ξεπερνούν κάθε πρακτική εμπειρία και την ερμηνεία τους θα πρέπει να την αναζητήσουμε σε υψιπετείς θεωρίες και αφηρημένες γενικεύσεις... για το φανταστικό (ή φαντασιακό) και το πραγματικό, για το ειδικό και γενικό, για το άτομο και τον όχλο! Πράγματι, στην οδό Σοφοκλέους το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό, ανάμεσα στο πράγμα και στην εικόνα του, στην αλήθεια και το ψεύδος, ανάμεσα σε αδηφάγα άτομα που ενεργούν με τις σκοτεινές παρορμήσεις του όχλου. Ως σμήνη επιπίπτουν στη «χρυσή κότα» και ως σμήνη, ατάκτως, αποχωρούν, αποκαλύπτοντας το ψεύδος. Μέχρι τώρα νόμιζα ότι τα ζητήματα αυτά συγκινούν μόνο τους λογοτέχνες, τους καλλιτέχνες εν γένει. Το Χρηματιστήριο γοήτευε πάντοτε τον Μπαλζάκ και έχει κεντρικό ρόλο στα μυθιστορήματά του. Δεν φανταζόμουνα ότι θα συγκλόνιζε τους πανταχόθεν της Ελλάδας συρρέοντες στην οδό Σοφοκλέους θεσμικούς και μη «επενδυτές»! Μου είπαν ότι η συνολική (φανταστική) χρηματιστηριακή αξία όλων των εισηγμένων (και εσφιγμένων) επιχειρήσεων είναι πολλές φορές μεγαλύτερη από την παραγωγική (πραγματική) αξία τους. Και ότι ο «όγκος των συναλλαγών» είναι πραγματικός (ζεστό χρήμα) μόνο κατά ένα μικρό ποσοστό, κατά το υπόλοιπο είναι φανταστικός ή φρέσκος αέρας. Και ότι αν ξαφνικά, σε μια μέρα, όλοι οι κάτοχοι μετοχών προσέτρεχαν με τις σκοτεινές παρορμήσεις του όχλου στην οδό Σοφοκλέους για να τις «πραγματοποιήσουν» (έτσι λέγεται), να εισπράξουν δηλαδή σε χρήμα την αξία τους, δεν θα επαρκούσε το σύνολο της νομισματικής κυκλοφορίας και θα απαιτούνταν να τυπώνει νυχθημερόν ο Χολαργός φρέσκο χαρτί και αέρα! Ας ελπίσουμε ότι οι πάσης φύσεως άρχοντες αυτού του τόπου, όπου ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα, οι οποίοι με απαράμιλλη τέχνη μετουσίωσαν το πραγματικό σε φανταστικό (παραμύθι) δεν θα επιχειρήσουν να κάνουν το αντίστροφο. Χαθήκαμε...
Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ