ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ (09-09-99)
Μετασεισμικά	Περισσότερο ψύχραιμοι σήμερα και καλύτερα πληροφορημένοι έχουμε σαφέστερη εικόνα της καταστροφής: Οι νεκροί υπερβαίνουν τους πενήντα και δυστυχώς φαίνεται ότι θα προστεθούν και άλλοι. Πάνω από 300 τραυματίες και, το τραγικότερο, 70-80 αγνοούμενοι ή εγκλωβισμένοι κάτω από ερείπια. Τεράστιες υλικές ζημιές και ασφαλώς, σε ορισμένες περιοχές, δεν θα είναι αρκετές οι συνήθεις αποζημιώσεις, αλλά θα χρειασθούν ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανοικοδόμησης και αναβάθμισης. Οι περιοχές που επλήγησαν βαρύτερα είναι ασφαλώς εκείνες που βρίσκονται πιο κοντά στο επίκεντρο του σεισμού. Δεν πρέπει όμως να θεωρηθεί τυχαίο ότι μερικές τουλάχιστον από αυτές ανήκουν στην οικοδομικά «υποανάπτυκτη περιοχή» της Αττικής: Νέα Λιόσια, Ανω Λιόσια, Μενίδι, Πετρούπολη, Ζεφύρι, Μεταμόρφωση, Χαϊδάρι κ.λπ. Αν θυμόμαστε καλά οι περιοχές αυτές παρουσίασαν τις περισσότερες ζημιές και στο σεισμό του 1981 και δόθηκε τότε η εξήγηση ότι η περιοχή αυτή είναι κτισμένη σε μαλακά και σαθρά εδάφη. Θα πρέπει κανείς να υποθέσει ότι οι κανόνες αντισεισμικής δόμησης θα πρέπει σ' αυτές τις περιοχές να είναι περισσότερο αυστηροί και αυστηρότερος ο έλεγχος. Επιπλέον συμβαίνει αυτές οι περιοχές να συγκεντρώνουν εργατικό κυρίως πληθυσμό, ο οποίος, τις τελευταίες δεκαετίες, αναζήτησε στέγη επεκτείνοντας την πόλη σε ελεύθερες πρώην αγροτικές εκτάσεις ή σε μπαζωμένα ρέματα. Με περιορισμένα οικονομικά μέσα και συχνά χωρίς τις νόμιμες προϋποθέσεις έκτισαν τα σπίτια τους ή τους χώρους εργασίας βιαστικά, πρόχειρα και φτηνά. Σε πολλές περιπτώσεις και αυθαίρετα. Πιο κοντά στο επίκεντρο βρίσκεται επίσης και η Εκάλη, αλλά στην Εκάλη ή την Πολιτεία δεν αναφέρθηκαν καν ζημιές! Ο σεισμός, όπως και όλες οι φυσικές καταστροφές, δεν κάνει φυσικά... ταξικές διακρίσεις, αλλά οι συνέπειες των καταστροφών είναι βαρύτερες για τις ασθενέστερες τάξεις. Σε σεισμογενείς περιοχές (π.χ. στην Ιαπωνία) για την αντισεισμική προστασία, πέρα από την επιστημονική μελέτη του φαινομένου, επισημαίνουν τρία σημεία που και τα τρία αναφέρονται σε μορφές κοινωνικής οργάνωσης: Στη συμπεριφορά του πληθυσμού, στη συμπεριφορά του κράτους και κυρίως στη συμπεριφορά των κατασκευών. Σ' αυτά θα πρέπει ίσως να προσθέσουμε και τη συμπεριφορά των ΜΜΕ, που σ' αυτές τις περιπτώσεις κυριολεκτικά καθοδηγούν τον πληθυσμό. Αν κανείς εξαιρέσει την πρώτη ώρα μετά το σεισμό, όπου σημειώθηκαν περιπτώσεις μικροπανικού, κυρίως με την κίνηση των αυτοκινήτων στις κεντρικές αρτηρίες, η συμπεριφορά του πληθυσμού υπήρξε ψύχραιμη. Σ' αυτό συνετέλεσε σημαντικά και η συμπεριφορά των ΜΜΕ, κατ' εξοχήν του ραδιοφώνου, αφού η τηλεόραση εκ των πραγμάτων (ίσως ευτυχώς) ακυρώθηκε τις πρώτες ώρες. Το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού βρισκόταν στους δρόμους, όπου παρακολουθούσε μόνο ραδιόφωνο. Υπενθυμίζω πάλι ότι ο ΣΚΑΪ βρέθηκε κοντά στους ακροατές, με την έκτακτη εκπομπή του Αρη Πορτοσάλτε και του Θύμιου Καλαμούκη ήδη από τις 2.58, ενώ ο σεισμός σημειώθηκε στις 2.56. Ο Αρης Πορτοσάλτε κυριολεκτικά όρμησε στο στούντιο ακριβώς 1‹ μετά το σεισμό και ένα λεπτό αργότερα άρχισε να μεταδίδει τις πρώτες ειδήσεις. Υποθέτω ότι το ίδιο έπραξαν και οι άλλοι σταθμοί, σας μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία. Από τις εκπομπές αυτές, σχηματίσαμε σιγά σιγά συνολική εικόνα για το μέγεθος της καταστροφής και το κυριότερο ακούσαμε τους επιστήμονες, τους σεισμολόγους και πιστεύω ότι αυτά που ακούσαμε συνετέλεσαν ώστε ο πληθυσμός να διαμορφώσει ψύχραιμη στάση. Οι χθεσινές εφημερίδες, ακόμη και εκείνες που σε παρόμοιες περιπτώσεις αρέσκονται να τονίζουν την «ανυπαρξία του κράτους» σημειώνουν ότι αυτή τη φορά, οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες αν και με δυνάμεις κατώτερες των περιστάσεων κινήθηκαν γρήγορα και συντονισμένα. Ισως θα πρέπει να επισημάνουμε την έλλειψη ενός ευρύτερου κινήματος εθελοντισμού, με περιφερειακή διακλάδωση, που αυτές τις πρώτες ώρες αναπληρώνει το κράτος και βοηθάει τον πληθυσμό να λύσει μόνος του μερικά πρακτικά προβλήματα. Σημειώνουμε την παρουσία του ΕΕΣ, των Προσκόπων, της Τράπεζας Τροφίμων και άλλων εθελοντικών οργανώσεων, αλλά δεν ακούσαμε τίποτα π.χ. για τις νεολαίες των κομμάτων! Δύσκολα μπορεί κανείς να κρίνει τη συμπεριφορά των κατασκευών χωρίς επίσημα στοιχεία. Εντύπωση βέβαια προκαλεί η κατάρρευση τεσσάρων εργοστασίων στην ίδια περιοχή, και έμεινα κατάπληκτος όταν σε κάποιο τηλεοπτικό πλάνο είδα πλάκα τσιμέντου να διαλύεται σαν να ήταν από στάχτη, τη στιγμή που ο γερανός προσπαθούσε να την ανασηκώσει! Εύχομαι να είναι εσφαλμένη προσωπική εντύπωση. Του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗ