Ωδινεν... φόρος
Ηδη από την αρχή του έτους, η κυβέρνηση είχε αναγγείλει ότι μελετά τη «φορολογική μεταρρύθμιση του 2000». Ηδη τότε, η «Κ» είχε εκφράσει τον φόβο ότι κυβερνητική πρόθεση δεν ήταν ο ριζικός ανασχεδιασμός του φορολογικού συστήματος, τον οποίον έχει ανάγκη η χώρα, αλλά η αποσπασματική τροποποίηση φορολογικών διατάξεων κατά τρόπον τέτοιον, ώστε να διανεμηθεί οιονεί «μέρισμα» προς κατηγορίες πιθανών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Η, από τότε διαφαινόμενη, προεκλογική αυτή διάσταση εκμηδένιζε τις ελπίδες αληθινής μεταρρυθμίσεως και εκπονήσεως ενός συστήματος προσαρμοσμένου στις επιταγές της δικαιοσύνης και της σύγχρονης οικονομίας. Οκτώ μήνες αργότερα, η εκτόξευση των τιμών των καυσίμων υποχρεώνει την κυβέρνηση να διαθέσει πόρους από εκείνους που προόριζε για φορολογικές παροχές, στον περιορισμό των εμμέσων φόρων και τη μάχη κατά του πληθωρισμού. Η προεκλογική φορολογική «μεταρρύθμιση» περιορίζεται, κατά τον τρόπο αυτό, έτι περαιτέρω· αντί παροχών, η κυβέρνηση προσφεύγει πλέον σε διοικητικές απλουστεύσεις, όπως η κατάργηση της προσκομιδής φορολογικής ενημερότητος σε πλήθος συναλλαγών, προκειμένου αφ' ενός να ελαφρύνει το γραφειοκρατικό φορτίο των υπηρεσιών, αφ' ετέρου να μειώσει την ταλαιπώρηση των φορολογουμένων, αλλά και να τους επιτρέψει ορισμένες συναλλαγές ακόμη και αν οφείλουν στο Δημόσιο. Η διοικητική «ανάσα» χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο των ανέφικτων ουσιωδών οικονομικών παροχών. Με δεδομένη την επί δεκαετίες αντιμετώπιση του πολίτη ως υποζυγίου από τον φορολογικό νομοθέτη, οι κινήσεις αυτές είναι ενδεχομένως σωστές. Κατά κανέναν τρόπο δεν μπορούν, όμως, να υποκαταστήσουν την αναγκαία φορολογική μεταρρύθμιση, την απλούστευση της νομοθεσίας και τη διόρθωση των προφανών αδικιών του σημερινού συστήματος, που φορολογεί π.χ. τους τόκους των τραπεζικών καταθέσεων, αλλ' όχι τις υπεραξίες από αγοραπωλησίες χρηματιστηριακών μετοχών. Η μεταρρύθμιση αυτή -και μάλιστα με γνήσιο διάλογο και κατά το δυνατόν ευρεία συναίνεση- δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί ως στόχος. Ούτε, βεβαίως, πρέπει, στον βωμό των όποιων θελκτικών για τον πολίτη διοικητικών «διευκολύνσεων» να θυσιασθούν ρυθμίσεις, που συνέβαλαν στον έλεγχο της φοροδιαφυγής και την εξισορρόπηση της κατανομής των φορολογικών βαρών, πράγμα που σε πλήθος περιπτώσεων επιτεύχθηκε με την υποχρέωση προσκομιδής φορολογικής ενημερότητος και τον έλεγχο πόθεν έσχες. Ας μην ωραιοποιούμε τα πράγματα. Η κυβέρνηση δεν προχωρεί σε «μεταρρύθμιση», αλλά σε αποσπασματικά μέτρα. Η μεταρρύθμιση παραμένει αναγκαία - και ζητούμενη, ακριβώς όπως και η απαλλαγή του φορολογικού συστήματος από προεκλογικούς στόχους, ξένους προς την οικονομική και κοινωνική λειτουργία του.