ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ (24-06-98)

Ρεαλπολιτίκ και αρχές

Η επίσκεψη Κλίντον στην Κίνα θα φωτίσει μια από τις κυρίαρχες αντιφάσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: τη διάσταση ανάμεσα σε μια ρητορική αρχών και των ρεαλιστικών επιταγών που διαμόρφωσε η διπλωματική πρακτική ανά τους αιώνες. Στην πρώτη σημαντική εκτός αμερικανικής ηπείρου εμπλοκή της, το 1916 στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ουάσιγκτον έδωσε ένα πρώτο δείγμα γραφής της διάστασης ανάμεσα στην Ρεαλπολιτίκ και στις αρχές: τα 14 σημεία, που διατύπωσε στις αρχές του 1918 ο πρόεδρος Γουντρό Ουίλσον ανεκήρυσσαν την αρχή της αυτοδιάθεσης των εθνοτήτων ως βασική προϋπόθεση για τη σύναψη ειρήνης, περιόρισαν τα περιθώρια ελιγμών της αμερικανικής διπλωματίας και συνέβαλαν έτσι στη δημιουργία του αρνητικού κλίματος που οδήγησε το 1920 στην απόρριψη της συνθήκης των Βερσαλλιών από το Κογκρέσο. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η απλουστευτική λογική της διπολικής αντιπαράθεσης επέτρεψε στην ηθικολογική αμερικανική προσέγγιση της διεθνούς πολιτικής να έχει πρακτική χρησιμότητα. Η ρητορική αρχών που συνόδευσε την προετοιμασία της «Καταιγίδας της Ερήμου» το 1990-1 σφράγισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική για τα επόμενα χρόνια: η μετακίνηση από την άποψη που θεωρούσε τον Μιλόσεβιτς ως ένα Βαλκάνιο Σαντάμ στον ρεαλισμό του Ντέιτον υπήρξε εξαιρετικά επώδυνη και περίπλοκη για την Ουάσιγκτον. Μπορούν οι ΗΠΑ να εγκαταταλείψουν αυτή την εγγενή αντίφαση της εξωτερικής τους πολιτικής και να επιζητήσουν τη μεγιστοποίηση των κερδών στις σχέσεις με την Κίνα ελαχιστοποιώντας τις αντιδράσεις και τις παρενέργειες όλων όσοι διαφωνούν με την υιοθέτηση μιας Ρεαλπολιτίκ απέναντι στο Πεκίνο; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν θα την δώσει το ταξίδι Κλίντον. Από την μεριά της η κινεζική ηγεσία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί μια μέση γραμμή πλεύσης ανάμεσα στον ρεαλισμό και τις θέσεις αρχών.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ