ΠΡΟ-ΒΟΛΕΣ (18-06-98)

1998 μ.Χ.

Τα γλυπτά του Παρθενώνα διεκδικούν και πάλι την προσοχή μας· απορροφούν και πάλι τις δυνάμεις μας. Και δικαίως. Είναι σωστό και δίκαιο να ζητάμε πίσω, στον χώρο τους, τα κλοπιμαία, για να αρτιωθεί το μνημείο-σύμβολο του δυτικού πολιτισμού. Δεν χωρεί καμιά αμφιβολία. Στο περιθώριο όμως γεννιούνται κάποιες παράλληλες σκέψεις. Η εμμονή της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των μάρμαρων (η πιο προβεβλημένη ίσως πολιτική της δράση στην υπερδεκαετή υπουργία της) κοντεύει να λάβει διαστάσεις εθνικής εμμονής. Για την επιστροφή των μαρμάρων αναλώνονται άπειρες δυνάμεις και πόροι, γίνονται διπλωματικά διαβήματα, παραστάσεις, συσκέψεις, δημοσιεύματα, εκδόσεις, δηλώσεις. Καμία άλλη πτυχή του πολιτιστικού βίου δεν απορροφά τόσο πάθος, τόσες δυνάμεις. Ισως διότι η αρχαιοελληνική κληρονομιά θεωρείται το άπαν του πολιτιστικού μας βίου. Ισως διότι η συγκρότηση του μετεπαναστατικού κράτους στηρίχτηκε σε ένα σχήμα συνέχειας και αρχαιολατρίας, που απέκλεισε κάθε άλλη έκκεντρη θεώρηση. Σε βαθμό που δεν περισσεύει ικμάδα για τη σύγχρονη δημιουργία, τη σύγχρονη τέχνη. Σε βαθμό που να θεωρούμε εαυτούς ταμένους αρχαιοφύλακες - και μόνον. Είναι όμως η Ελλάδα του 1998 μοναχά μάρμαρα και μνήμες αρχαίου κλέους; Δεν υπάρχει σύγχρονος πολιτισμός άξιος να υποστηριχτεί και να προβληθεί με ανάλογη επιμονή, με ανάλογη ορμή; Δεν υπάρχουν ποιητές, ζωγράφοι, σκηνοθέτες, επιστήμονες; Υπάρχουν. Ομως πορεύονται μόνοι. Την οικειοποίηση της παράδοσης ακολουθεί η δημιουργική υπέρβασή της. Πρώτοι το δίδαξαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι: Αμες δε γ' εσόμεθα πολλώ κάρρονες.

ΝΙΚΟΣ Γ. ΞΥΔΑΚΗΣ